خودتان را چه مقدار می شناسید؟

شما چه مقدار خودتان را می شناسید؟ چه مقدار به نقاط قوت و ضعف خود آگاهی دارید؟ اصلا می دانید چه توانایی هایی دارید و چه مایه نیرومندید؟

حقیقت آن است که همه انسانها توانایی هایی دارند که خود از آن بی خبرند و بعضی اوقات در موقعیت های اختصاصی یا لحظات بحرانی از دیدن آنها در خود شگفتی می کنند: «همچی کاری از من بر می اومد و نمی دونستم!»؛ «اصلا فکر نمی کردم از بعد این کار بر بیام!»؛ «واقعا از خودم شگفتی کردم»؛ «وای! تونستم»… همه ما این چنین مکالماتی با خودمان یا دیگران داشته ایم.

خبر خوب آن که ملزوم نیست چشم به راه موقعیت اختصاصی ای باشیم تا توانایی و امکانات خود را کشف کنیم؛ با آگاهی از چگونگی کشف توانایی های خود به شناخت درست نیرو، امکانات و نقاط قوت بالقوه مان دست می یابیم. شناخت توانایی ها به شما امکان وجود در رقابت های سالم و مورد قیمت را می دهد و پیروزی و رضایتمان را ضمانت می کند. 

احتمالا شگفتی کنید اما بهتر است بدانید که فضیلت هایی همچون شجاعت، پشتکار، اشتیاق، صبر وانعطاف پذیری اختصاصی قهرمان ها یا افراد خاص نیست و جزءِ توانایی های شخص به حساب می آیند. نقاط قوتی که همچون یک منبع، توانمندی های تعداد بسیاری را می پرورانند و تحکیم می کنند. اگر شناخت درستی از نقاط قوت‌تان داشته باشید، یک قدم در خود شناسی جلو افتاده اید. در این صورت می توانید روی رسیدن به رویاهایتان کار کنید و سلامت روان خود را تحکیم کنید.

به هر حال، پی بردن به نقاط قوت ِ خود، تمرینی برای خودیابی و خودشناسی است که کلید تعداد بسیاری از رویکردهای روان درمانی، همانند درمانِ  پذیرفتن و ضمانت است. اما چطور می توان نقاط قوت خود را کشف کرد؟

تعداد بسیاری از افراد، زندگی روزمره خود را در بی تفاوتی، بی معنایی، ناخرسندی، عدم رضایت و نوعی حس ناامنی و بی اعتمادی نسبت به دیگران و محیط حوالی شان می گذرانند. این افراد هیچ شناختی از فضایل و توانایی های ارزشمندی که در درون شان نهفته است ندارند؛ اما کافی است پی ببرند که چه پتانسیل بالایی از توانمندی دارند، تا نگاه شان به خود و جهان حوالی تحول کند؛  زندگی شان طعم و معنی اشکار کند و سرنوشت متغیری را برای خود رقم بزنند.

 در این درس همچون دیگر درس های سواد زندگی، کوشیده ایم تا ابزارها و متدهای نوینی را بر پایه ی تازه ترین یافته ها و مستندات علمی و روان شناختی از منبع های به روز و معتبر بین المللی و آکادمیک با زبانی روان و ساده در اختیارتان بگذاریم، تا خودتان را کشف کنید، نیروها، فضایل و نقاط قوت تان را بشناسید و در جهت پروردن آنها عمل کنید.

****************

اندیشه مکن که شانه هایت، سنگین بشود

اندیشه مکن که از کشیدنِ بارِ دیگران ناتوانی

در شگفت می مانی از نیروی خویش

در شگفت می مانی

که به رغم ضعف خویش

چه مایهْ توانایی.

“مارگوت بیکل”

*****

چطور توانایی و فضیلت های خود را کشف کنیم؟

مارتین سلیگمن (Martin Elias Peter Seligman) یکی از چهره های شاخته شده روانشناسی است که بیشترین پشتیبانی را به فهمیدن نقاط قوت انسان داشته است.

کتاب “فضائل و توانمندی های شخصیت: کتاب راهنما و طبقه بندی” (۲۰۰۴) که با پشتیبانی و همراهی روانشناس، کریستوفر پترسون نوشته شده است، مرجعی در این عرصه است. این کتاب تحقیقی مورد قیمت در عرصه خودشناسی است، که  برای کشف توانایی های فردی زیاد الهام‌قسمت و سودمند است.

یکی از برجسته‌ترین پشتیبانی‌های این کتاب، طبقه‌بندی نقاط قوت شخصیت است که امکان سنجش آنها را در طول زندگی فراهم می کند؛ مطالعات نشان میدهد هنگامی بدانید که قوی ترین نقاط قوت شخصیت شما کدامند، ناخودآگاه رضایت از زندگی در شما شکل می گیرد و شما را به سمت نشاط هدایت می کند.

با این اوصاف، بیایید شش راهی را “سلیگمن” برای شناخت توانمندی و فضیلت هایمان پیشنهاد می کند بشناسیم.

یک : تمرین فکر کردن و شفاف سازی

 در زندگی روزمره‌، که تحت سلطه شتابزدگی، استرس و سنگینیِ کارهای الزامی است، به سختی فضایی برای تأمل و فکر کردن دارید. علاوه بر این، درست وقتی که از کارهای روزمره،  لحظه ای فراغت حاصل می بشود، ترجیح می دهید با خواندن کتاب یا تماشای سریال یا گوش دادن به موسیقی به ذهن خود استراحت دهید.

این نوع فراغت ذهنی، شما را از خودتان دور می کند و این زمان را از شما می گیرد که در خودتان تامل کنید و بفهمید که برجسته ترین دارایی  و توانمندی شما چیست.

نظر می کنیم بعضی اوقات در اوقات فراغت قلم و کاغذ بردارید و صادقانه به این سوال ها جواب دهید:

– چه چیزی را در رابطه خودم زیاد تر دوست دارم؟

– به نظر خودم، نقاط قوت من کدامند؟

– از دید خودم، در چه کاری خوب هستم؟ 

– از نظر افرادی که مرا دوست دارند، نقاط قوت من چیست؟

– ویژگی هایی که من را تعریف می کنند، چطور بر زندگی من تأثیر می گذارند؟

صادقانه به سوال ها، جواب دهید و اندکی به آنها فکر کنید. یقین باشید به کشف چیزهایی در خودتان می رسید که به طور بالقوه در شما نهان بوده، و اکنون زمان آن رسیده که فعال شوند.

دو: تکنیک تجسم و فرافکنی

بعضی اوقات ملزوم است برای کشف توانایی های خود نگاهی به آینده بیاندازیم. شما چه رویاهایی در سر دارید؟ پتانسیل های شما درست همین جا است؛ فکر کنید که برای رسیدن به رویاهای تان چه توانایی ها و توانایی هایی ملزوم است. از آینده چه می خواهید؟ آنچه برای رسیدن به آن ملزوم است، دقیقا همان توانمندی است که در درون شما به طور بالقوه نهفته است.

بنا بر تحقیقات سوشال سایکولوژی یکی از متدها در این عرصه تجسم خلاق است. برای این که به بهترین نسخه از خودتان در آینده تبدیل شوید، رد رویاهای تان را بگیرید و به این سوال ها جواب دهید:

–  آینده چطور است؟ چه توانمندی هایی در آینده مرا تعریف می کنند؟

در اینجا فرد یک آینده ایده آل را فکر می کند، که در آن تبدیل به بهترین خودش شده است. این تمرین به فرد پشتیبانی می کند روی اهداف خاصی که مورد نظر دارد، تمرکز کند، و در خود جستوجو آن نقاط قوتی بگردد که او را به سمت رسیدن به این اهداف پشتیبانی می کنند.

– من در آینده چطور ام؟ چرا آینده به من افتخار می کند؟

جواب این سوال دربردارنده دستاوردهایی است که فرد در آینده به آن ها می رسد، و از داشتن شان حس غرور می کند. این جاست که قیمت ها و الویت های هر فرد تعیین شده و انگیزه برای رسیدن به آن ها تحکیم می بشود.

 – چطور می توانم روی توانایی های جاری ام کار کنم، تا به آن منِ ایده آل در آینده دست اشکار کنم؟

در اینجا فرد بر توانایی ها و نقاط قوت جاری اش تمرکز می کند. بر این که چطور می تواند از نقاط قوت جاری خود برای تبدیل شدن به خودِ ایده آلِ آینده منفعت گیری کند. افراد با شناسایی نقاط قوت خود می توانند بر گسترش و تحکیم آن توانایی ها یا ویژگی هایی تمرکز کنند که به آنها در دستیابی به اهداف خود پشتیبانی می کند.

به گفتن مثال، اگر فردی تشخیص دهد که یکی از نقاط قوت او “ربط” است، می تواند با شرکت در کلاس های سخنرانی یا تمرین گوش دادن فعال در مکالمات، توانایی های ارتباطی خود را بهبود بخشد.

 سه: فعالیت های گوناگون را امتحان کنید

درمسیر کشف نقاط قوت خود، این عمل های  نیز پیشنهاد شده است:

– تلاش کنید سرگرمی یا فعالیت های جدیدی را اغاز کنید.

– خود را به چالش بکشید، از روال عادی خارج شوید و ماموریت های جدیدی برای خود تعیین کنید.

– به جستوجو حل مشکلاتی باشید که در موقعیت های تازه به وجود می آیند.

– علایق و توانایی های جدیدتان را دست کم نگیرید.

یکی از راه‌های کشف توانایی و نقاط قوت این است که خود را در برابر سناریوها و فعالیت‌های تازه قراردهید تا بدانید در این موقعیت های تازه، چه کاری می‌توانید انجام دهید.

یادتان باشد فی الفور کنار نکشید. ریسک پذیر باشید و از خطر کردن نهراسید. در روبه رو با این موقعیت ها است که پتانسیل های بالقوه شما خود به خود بالفعل می شوند.

چهار: تصویری قوی از نقاط قوت خود بسازید

اگر مردم در شناسایی نقاط قوت ما مشکل دارند، به این علت است که ما به قدر کافی برای خود قیمت قائل نیستیم. ابعادی همانند عزت نفس پایین یا سندرم ایمپاستر مدام ما را به عقب می راند. خود را که باور داشته باشیم، دیگران هم باورمان می کنند. مهم این است که خودمان ، خودمان را دست کم نگیریم.

در این راستا، یکی دیگر از راه هایی که برای کشف نقاط قوت خود دارید، تجزیه و تحلیل هر حوزه از زندگی مان و تشکیل یک «خودنگاره» است. 

خودنگارۀ نقاط قوت به شناسایی و به نمایش گذاشتن فضایل، ویژگی‌ها، توانایی‌ها و توانمندیهای مثبتی اشاره دارد که شما را منحصر به فرد و مورد قیمت می‌کند.

این شامل درون نگری و خوداندیشی برای فهمیدن نقاط قوت و ضعف و منفعت گیری از آن برای ساختن تصویری مثبت از خود است.

با تشکیل تصویری از نقاط قوت، افراد می توانند مطمعن به نفس و انگیزه بیشتری برای رسیدن به اهداف خود به دست آورند.

انتشار کردن مقاله ای در مجله مطالعات نشاط نشان داده است که تشکیل «خودنگاره» یک سناریوی ایده آل برای گسترش و شناسایی ابعاد توانمندی های فردی است.

تشکیل تصویری از خود را می توانید با مواردی که زندگی روزمره شما را تعریف می کنند، اغاز کنید.

روش دستیابی به این صورت است که:

قیمت خود را در محل کار اشکار کنید:

– همکاران شما چه چیزی را در رابطه شما برجسته می کنند؟

– نقاط قوت و توانایی های شما در شغلتان چیست؟

– چه نقاط قوتی به شما اجازه می دهد در کار خود خوب باشید؟

– اهداف حرفه ای شما چیست و چه نقاط قوتی می تواند به شما در دستیابی به آنها پشتیبانی کند؟

خود را باور داشته باشید و با صداقت، قیمت خود را در سناریوی شخصی تان روشن کنید:

– سرگرمی های شما چیست و چه توانایی هایی در آنها از خود  نشان می دهید؟ (ورزش، عمل های انسان دوستانه، کارهای هنری و …)

– هنگامی با خانواده و دوستان خود هستید، چه نقاط قوتی را به آنها نشان می دهید؟ (مهربانی، پشتیبانی، شوخ طبعی و …)

– در طول زندگی، چه نقاط قوتی به شما اجازه داده است که با مشکلات خود روبرو شوید؟

پنج: به آنچه شما را خوشحال می کند فکر کنید و آن را جدی بگیرید

قوت یک ابزار درونی است که به شما اجازه شکوفایی و نشان دادن بهترین حالتتان را می دهد. این چیزی نیست که نشان دادن آن برای شما دشوار باشد، بلکه از درون به طور طبیعی نشات می گیرد و شما را از دیگران نزدیک می کند.

یک مسیر ساده و الهام قسمت برای کشف نقاط قوت خود این است که هر کاری را که دوست دارید انجام دهید. اگر ورزش کار هستید، احتمالا مقصد شما تلاش، رقابت، بهبود شخصی، یا رهبری باشد. اگر فردی آرام و اهل خانواده هستید، نقاط قوت شما امکان پذیر خلق و خوی خوش، مهربانی، اسایش و وفاداری باشد.

آنچه شما را شاد می کند، نوعی رضایت است که به جستوجو بهتر عمل کردن با تکیه بر توانایی ها به دست می آید. این خود ابزاری است برای آنکه به نقاط قوتی که نسبت به آن ناآگاهیم، آگاهی و شناخت اشکار کنیم.

نقاط قوت نیز آموخته می شوند: با آنها به جلو حرکت کنید

عدل، کنجکاوی، سخاوت، خرد، انسانیت، هوش اجتماعی، نزاکت، پشتکار… هنگامی که نقاط قوت خود را اشکار کردید، زمان آن است که به رشد خود ادامه دهید. همانطور که آبراهام مزلو می گوید، مقصد نهایی انسان رسیدن به خودشناسی است. در روال به سمت بهبود خود، همیشه به یاد داشته باشید که می توانید قیمت های جدیدی را تشکیل کنید.

یادتان باشد، تنها کشف توانایی ها و فضایلی که شما را تعریف می کنند، کافی نیست؛ چرا که شما این زمان را دارید که توانایی‌های جدیدی را بیاموزید تا با ارتقاء شخصیت، بهترین نسخه خود را شکل دهید:

شمایی که تسلیم نمی‌شوید، روی خوشبختی خود و دیگران اندوخته‌گذاری می‌کنید تا با هم به جلو حرکت کنید و گامی در جهت سعادت اجتماعی بر دارید