ایران بایستی چطور برای برگشت «دونالد ترامپ» آماده بشود؟
بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، او گفت: «اگر در آینده، ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا بشود، باید آماده باشیم که سختی تحریمی ما افزایش اشکار کند و شوک به بازار دارایی‌ها داخل بشود. اکنون سرزمین با کسری ۳.۷ میلیارد دلاری ارز روبه رو است که این کسری باید از مانده ۲۲درصدی صندوق گسترش یا ذخایر بانک‌مرکزی فراهم بشود.»
طی ماه‌های تازه، یکی از موضوعات مورد دقت از سوی زیاد تر کارشناسان حوزه سیاست خارجی ایران، گمان به قوت رسیدن مجدد دونالد ترامپ در ایالات متحده است. نتایج نظرسنجی‌های انتخاباتی رقابتی زیاد نزدیک بین ترامپ و بایدن را مشخص می کند که حتی در برخی ایالت‌ها کاملا به سود ترامپ است. با دقت به این شرایط بار دیگر نوشته تحریم‌های احتمالی علیه ایران پررنگ شده است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور قبل آمریکا، که در دوران ریاست جمهوری خود، با ادعای ناقص بودن توافق هسته‌ای از آن خارج شده و ضمن برگشت دادن تحریم‌های قبل، تحریم‌های تازه‌ای نیز تحت سیاست «کارزار سختی حداکثری» علیه ایران اعمال کرد، اخیرا حرف های است: «سیاست‌های دولت جو بایدن در روبه رو ایران، این سرزمین را به قدرتی واقعی در منطقه تبدیل کرده و این در حالی است که سیاست‌های من، تهدید ایران در منطقه را خنثی کرده می بود. یران ورشکسته می بود. من اجازه نمی‌دادم فردی چیزی از آن‌ها بخرد. هیچ پولی برای حزب‌الله نداشتند. هیچ پولی برای هیچ فردی نداشتند. باید برای کارهایشان پول می‌داشتند. سپس بایدن آمد و از تحریم‌ها صرف‌نظر کرد، همه چیز را رها کرد و اکنون آن‌ها (ایران) ۲۰۰ میلیارد دلار پول نقد در اختیار دارند.»
بعد از جمله حماس به اسرائیل و درگیری شبه نظامیان منطقه‌ای با بایدن، ۶۲ عضو دموکرات و جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای به جو بایدن از او خواستند، با اعمال تحریم‌های نفتی شدید علیه ایران، به این سرزمین سختی داخل کنند. در دوران ریاست جمهوری بایدن و به اختصاصی بعد از آن که پچ پچ‌هایی از گفتگو‌های غیرمستقیم ایران و ایالات متحده نقل شد، تحریم‌های نفتی ایران بدون آن که رسما اظهار بشود، مقداری ساده‌تر گرفته شد و در نتیجه ایران موفق شد مقادیر بالاتری نفت بفروشد. این در حالیست که دولت ترامپ ماه‌هایی طویل با سختی بر خریداران مهم نفت ایران تلاش می‌کرد، این سرزمین‌ها را به نخریدن نفت ایران قانع کند در کنار تلاش برای افت درآمد‌های نفتی ایران، آمریکا با توانایی‌ای که از تحریم‌های قبل پیدا کرده می بود، راه‌های موسوم به «دور زدن تحریم ها» را تا حد ممکن مسدود کرد. در دوره‌های قبل تحریم، سرزمین‌های
حاشیه خلیج فارس و همسایگان ایران همانند عراق، امارات، قطر، عمان و ترکیه تا حدودی با ایران همکاری می‌کردند.
اکنون و در ماه‌های منتهی به انتخابات ایالات متحده که دونالد ترامپ به جستوجو کسب حداکثر آراء است، نگرانی‌ها درمورد نوع حرکت آتی ترامپ و تحریم‌های احتمالی افزایش یافته است. با دقت به این شرایط سوال‌هایی نقل است از جمله این که دولت در برابر سختی اقتصادی احتمالی، چه گزینه‌هایی را در دست دارد و آیا می‌توان با برخی سناریوها، تحریم‌ها را دور زد؟ مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز به این سوال‌ها جواب داده است:
مرتضی افقه او گفت: «از وقتی که اشکار شد که ترامپ برای ریاست جمهوری آینده آمریکا خیز برداشته و برخی از گروه‌های فکری آمریکا نیز از وی استقبال کردند، من به این نوشته اشاره می‌کردم که حتی نظرسنجی‌هایی که درمورد انتخابات در ایالات متحده انجام می‌بشود روی اقتصاد ما تاثیرگذار است، چه برسد به این که ترامپ در انتخابات پیروز واقعی باشد. حتی اگر فکر کنیم که ترامپ در انتخابات موفق نشود و فردی از جناح جمهوریخواه انتخاب بشود، باز هم گمان برگشت تحریم‌ها زیاد بالا خواهد می بود. متاسفانه از زمان‌هایی که بعد از رسیدن بایدن به ریاست جمهوری به وجود آمد، منفعت گیری نکردیم. سپس از آخر دوران ریاست جمهوری ترامپ، تعداد بسیاری از افراد چشم به راه بودند که این اتفاق بتواند پشتیبانی بزرگی به سیاست و اقتصاد ما کرده و اقتصاد سرزمین را از مشکلاتهای بزرگ نجات دهد. اما متاسفانه تقریبا هیچ عمل خاصی انجام نشد. دولت جاری معتقد می بود که دولت روحانی فریب خورده و در توافقی که کسب کرده، به ایالات متحده باج داده است، اما هم چنان در دولت سیزدهم ناظر شکل گیری توافق تازه و جایگزینی برای برجام نیستیم.»
او گفت: «حقیقت این است که ما زمان‌ها را از دست داده ایم. ما باید در دوره ریاست جمهوری بایدن به شدت توافق جدیدی شکل می‌دادیم همانطور که در سال‌های ۹۳ و ۹۴ با شکل گیری برجام، موفق شدیم قرارداد‌های جدیدی را امضا کنیم. حتی این نوشته بین سرزمین‌های اروپایی و شرقی به یک مسابقه تبدیل شد که با ایران قرارداد امضا کنند. اما اگر به یاد داشته باشیم، به محض این که کری خوانی‌های انتخاباتی ترامپ اغاز شد و حتی پیش از این که به قوت برسد، تاثییر سخنان او را روی کارکرد اندوخته گذاران خارجی دیدیم و اندوخته گذارانی که با انگیزه داخل ایران شده بودند، دست نگه داشتند تا تکلیف انتخابات ایران روشن بشود. بالاخره نیز برجام به ناکامی انجامید؛ به این علت امروز باید از قبل درس بگیریم و بدانیم که تهدید به قوت رسیدن ترامپ و تاثییر شکل گیری تحریم علیه ایران، شوخی نیست و اکنون زمان چندانی نداریم.»
تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ها درباره انتخابات، سیاست، اقتصادی، ورزشی، حوادث، فرهنگ وهنر و گردشگری و تکنولوژی را در وب سایت خبری صبح زود دنبال کنید.بعد از جمله حماس به اسرائیل و درگیری شبه نظامیان منطقه‌ای با بایدن، ۶۲ عضو دموکرات و جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای به جو بایدن از او خواستند، با اعمال تحریم‌های نفتی شدید علیه ایران، به این سرزمین سختی داخل کنند
راهی جز تحول ساختاری نداریم
این اقتصاددان او گفت: «دولت هیچ راهی ندارد به جز این که تحولاتی ساختاری انجام دهد، هرچند که این تغیرات، زمان بر است. دولت فکر می‌کرد توافقات با شرق، روسیه و چین می‌تواند برگ برنده‌ای در برابر دولت آمریکا باشد، اما این ایده نیز، راه به جایی نبرده است. این که فکر کنیم این توافقات می‌توانند جانشین تحریم‌های امریکا شوند، چندان درست نیست. تنها روزنه‌ای که وجود دارد این است که به شدت و خارج از روال عادی مانع ها کسب و کار را برداریم. هم اکنون بنگاه‌های کوچک و متوسط ما با ۴۰ الی ۵۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند. این مشکل اصلا ربطی به تحریم‌ها ندارد، این یک مشکل کاملا داخلی است. مجلس آتی موظف است در این حوزه به دولت پشتیبانی کند، هر چند با دقت به مسائلی که هم اکنون در حوزه تایید و رد صلاحیت‌ها میبینیم، اشکار نیست تا چه حد می‌توانیم به تحقق این ایده امیدوار باشیم. افراد حاضر در مجلس باید در حدی توانمند باشند که کمکی جدی برای دولت محسوب شوند.»
او گفت: «اگرچه در دولت بایدن تحریم‌ها به شکل آشکارا تحول نکرد، اما به نظر می‌رسید دولت بایدن در حوزه فروش نفت سختی‌ها بر ایران را افت داد و این علتشد ما ۱.۲ تا ۱.۶ میلیون بشکه نفت بفروشیم. این در حالیست که چه ترامپ و چه هر یک از اعضای حزب جمهوریخواه به قوت برسند، این نوشته را باطل می‌کنند. برای حالت اقتصادی ما پیشنهادات بلند زمان و مبتنی بر بهبود سیاست خارجی جواب می‌دهد، اما در این بازه وقتی مختصر، باید اصلاحاتی در سیاست‌های گسترش‌ای و ضدتحریمی تشکیل کنیم. اکنون بر پایه آمارها، ۳۰ تا ۴۰ درصد بنگاه‌های کوچک و متوسط سرزمین، در شهرک‌های صنعتی فعالند. بقیه بنگاه‌ها یا تعطیلند و یا نیمه فعال، از این درصدی هم که فعالند، در بهترین شرایط، با ۵۰ تا ۶۰ درصد ظرفیت خود، کار می‌کنند و ۵۰ درصد ظرفیتشان خالی است. سالهاست که این موارد شناسایی شده اند. عمدتا مانع ها داخلی، علتتشدید این حالت می‌بشود. بنگاهه‌های کوچک و متوسط، چندان وابسته اقلام وارداتی یا او گفت و گو واردات نیستند. این مشکلات عمدتا اداری، مدیریتی، حقوقی و حتی مسائل غذایی است. این مسائل هم تازگی ندارد، اما یا دانش کافی وجود نداشته یا همت و اولویتی در کار نبوده تا این مسائل حل شوند. اگر قرار است این مانع ها حل بشود، باید با حکمی فراتر از قوا و به شکل فوق العاده، حل بشود. این نوشته نیز توسط افراد با توانایی و کارکشته قابل اجراست. هرچند که معتقدم به لحاظ سیاسی و اجتماعی نیز باید مسیر، باز و سختی‌ها برداشته بشود.»
بیراهه‌ای به نام بودجه
این استاد دانشگاه چمران اهواز او گفت: «یکی از بیراهه‌هایی که دولت در آن قرار دارد، قضیه بودجه است. قسمت قابل توجهی از بودجه، هزینه‌های زائد و موازی است که در سال‌های قبل که درامد‌های نفتی خوب می بود توسط برخی افراد و نهاد‌های بانفوذ و امثالهم به بودجه افزوده شده می بود. دولت باید تلاش کند این بار‌های اضافی را اندک اندک از دوش خود برداشته و کسری بودجه را کم کند، نه این که به جستوجو منبع درآمدی بگردد و، چون این منبع های را اشکار نمی‌کند به بانک مرکزی پناه ببرد یا اغاز به فروش اموال کند. هرچند این اموال نیز آخر ناپذیر نیست و از منبع های دولت چیز بسیاری باقی نمانده است. بر پایه حرف های سازمان برنامه و بودجه، مجلس جاری نیز، چهارصد همت به کسری بودجه دولت افزوده است و به این علت زمان کم کردن هزینه‌ها برای افت کسری بودجه نیز در حال از دست رفتن است. متاسفانه این نوع زمان سوزی‌ها را در کنار تحریم‌ها میبینیم و چاره‌ای نداریم به جز این که مشکل بین المللی خود را حل کنیم.»
او گفت: «این نظریه که در شرایط تشدید تحریم ها، بازار داخلی را تحکیم کنیم و از واردات کم کرده و روی تولیدات داخلی متمرکز شویم، ایده‌ای است که حداقل در ۳ دهه قبل بار‌ها نقل شده است، به این علت اگر قرار می بود این اتفاق رخ دهد، تا کنون رخ داده می بود، تنها چیزی که در این راستا به ذهنم می‌رسد همین است که در سایه ظرفیت‌های حاضر، نرخ فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط را افزایش داده و از این نوع نهاد‌های اقتصادی، حمایتکنیم. شهرک‌های صنعتی پر از بنگاه‌های اقتصادی تعطیل و نیمه تعطیل است. بهتر است که حداقل همین ظرفیت‌های حاضر را به بازدهی و تشکیل برسانیم. ما ماشین آلات، نیروی انسانی و زیرساخت‌ها را داریم، اما همت این را نداریم که تشکیل را زنده کرده و سختی‌ها را افت دهیم. در دوران آقای احمدی نژاد، درآمد‌های نفتی ما کم نبوده است، اما همه این درآمد‌ها سوخت شد. به همین علت فکر می‌کنم اگر ظرفیت‌های خالی را پر کنیم، برنده خواهیم می بود. دوران پیشنهاد به دولت همه شده است. باید خارج از روال معمول، یک گروه باتجربه‌تر با اختیارات کامل، داخل عمل شده و مانع ها داخلی را از بین بردن کند.»