نتایج امیدبخش یک واکسن سرطان مبتنی بر آلبومین
سال‌ها، وعده واکسن‌های درمانی سرطان با ایده آموزش سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن تومورها و جلوگیری از عود مجدد به‌طور وسوسه‌انگیزی وجود داشته است. با این حال، علی‌رغم تحقیقات و آزمایش‌های گسترده، این واکسن‌ها از لحاظ تاریخی کمتر از انتظارات عمل کرده‌اند و حتی در محیط‌های بالینی نیز قادر به تحریک یک جواب ایمنی قوی نبوده‌اند.
به نقل از آی‌ای، دارل اروین (Darell Irvine)، استاد قسمت مهندسی بیولوژیکی و علوم مواد و مهندسی مواد و یکی از اعضای مؤسسه کُخ برای تحقیقات یکپارچه سرطان در موسسه فناوری ماساچوست می‌گوید: کارهای بسیاری برای مؤثرتر کردن واکسن‌های سرطان انجام شده است.
هایپنگ لیو (Haipeng Liu)، فوق دکترای آزمایشگاه ایروین، تقریبا ۱۵ سال پیش به بازدید این مشکل پرداخت و فهمید ناتوانی واکسن‌های پپتیدی در رسیدن به غدد لنفاوی در مقادیر کافی شد که تبدیل جواب‌های ایمنی ضعیف می‌شد و مانعی برای پیروزی واکسن‌های سرطان می بود.
یک پیشرفت غیرمنتظره
اکتشاف لیو به کشف شگفت انگیزی در زمان آزمایش نانوذرات میسلی برای تحویل پپتید منجر شد. بر خلاف انتظارات، میسل‌های کنترلی با پیوند ضعیف، جواب ایمنی غیرمنتظره‌ای قوی تشکیل کردند که دقت ایروین را برانگیخت. لیو به تحقیقات خود در ادامه گفت و نقاط بین حرکت غدد لنفاوی و تعامل آنها با آلبومین که رایج‌ترین پروتئین در خون و مایعات بافتی است را به هم متصل کرد.
این کشف علتشد محققان واکسنی بسازند که با منفعت گیری از دنباله‌های لیپیدی به اتصال زنجیره‌های پپتیدی به مولکول‌های آلبومین پشتیبانی می‌کند. رویکردی بی‌نظیر که به طور قابل‌توجهی جواب سلول‌های T را در مدل‌های موش مبتلا به اچ‌آی‌وی، سرطان پوست و سرطان دهانه رحم ۱۰ برابر زیاد تر از جواب به پپتیدها به تنهایی افزایش داد.
در تجزیه و تحلیل‌های بعدی، پژوهشگران توانستند جواب‌های بزرگ‌تری تشکیل کنند. این گروه با ادغام واکسن سرطان با سلول درمانی تی کایمریک گیرنده آنتی‌ژن (CAR T)، پیروزی قابل توجهی در از بین بردن ۶۰ درصد تومورهای جامد در موش نشان دادند که پیروزی بی‌سابقه‌ای برای درمان با سلول‌های تی کایمریک گیرنده آنتی‌ژن در درمان سرطان‌های خون همانند لوسمی تا آن زمان می بود.
از آزمایشگاه تا شگفتی واقعی
با این اکتشافات پیشگامانه، ایروین و تیمش شرکت الیسیو تراپیتیکس (Elicio Therapeutics) را در سال ۲۰۱۶ تأسیس کردند و تصمیم داشتند واکسن خود را از آزمایش‌های روی میز آزمایشگاه به یک درمان آماده برای بیمار تعمیم دهند. این واکسن که اکنون ELI-002 نام دارد، یک پلت‌فرم مبتنی بر آلبومین است که پپتیدهای مرتبط با لیپید را با یک ادجوانت ایمنی ترکیب می‌کند و نیاز به سلول‌های تی کایمریک گیرنده آنتی‌ژن را از بین می‌برد.
الیسیو یک کارآزمایی بالینی با نام AMPLIFY-201 را در سال ۲۰۲۱ اغاز کرد و سرطان‌هایی را با جهش در ژن کِی‌رَس، به اختصاصی بر روی آدنوکارسینوم مجرای پانکراس (PDAC) مقصد قرار داد. این سرطان که به تهاجمی بودن و گزینه‌های درمانی محدود شناخته شده است، چالش مهمی می بود. با این حال، ELI-002 با مقصد قرار دادن همزمان هفت نوع کِی‌رَس (KRAS)، که قسمت قابل توجهی از موارد آدنوکارسینوم مجرای پانکراس را پوشش می‌دهد، نتایج امیدوار کننده‌ای داشت.
در سال ۲۰۲۴، این گروه نتایج کارآزمایی بالینی فاز یک را در مجله Nature Medicine انتشار کرد که نوری از امید را برای واکسن درمانی سرطان اراعه کرد که می‌تواند به خوبی کار کند.
در بین ۲۵ بیمار در کارآزمایی، ۸۴ درصد افزایش قابل توجهی در سلول‌های T ضد تومور نشان دادند که ۲۴ درصد نشانگرهای زیستی خون باقیمانده تومور در آنها از بین رفت. بیمارانی که جواب ایمنی قوی داشتند، ۸۶ درصد افت خطر پیشرفت یا مرگ از سرطان را توانایی کردند که به پتانسیل واکسن برای جلوگیری از عود سرطان اشاره دارد.