چطور می توانیم بگوییم تحریم بی تاثییر است؟_صبح سریع

هر چند ایران از ابتدای پیروزی انقلاب و بعد از اشغال سفارت آمریکا برای اولین بار با تحریم روبه رو شد، اما بالا گرفتن مناقشه هسته‌ای در چند مرحله تحریم‌های مختلفی از جانب سرزمین‌ها و این چنین سازمان ملل متحد نصیب ایران کرد. احتمالا در ابتدای وضع تحریم‌ها، برای وجود ذخایر کافی ارزی، تاثییر نکردن تحریم‌ها و گسترده نشدن رژیم محدودیت‌ها، مردم تاثییر آن‌ها را حس نمی‌کردند، اما طی سال‌های قبل این تاثییر به‌خوبی در کف جامعه خود را نشان داده است. به همین علت می‌توان او گفت که به کار بردن این جمله از سوی رئیس دولت، دلنشین دقت است.

مقداری جست‌وجو در بین اخبار گوناگون، مشخص می کند که سیدابراهیم رئیسی پیش از این مدام با احتیاط از عدم تاثییر تحریم‌ها سخن بگویید می‌کرد و به آن نیز معترف می بود و از بین بردن آن‌ها را ماموریت خود می‌دانست. تحریم‌های اقتصادی آمریکا احتمالا به نتیجه مطلوب مورد نظر کاخ سفید و دولت‌های واشنگتن نرسید، اما به گواه ناظران و آمارها، تاثییر خود را بر اقتصاد سرزمین و زندگی قسمت عظیمی از مردم گذاشت. ملزوم به ذکر است که یک سال تا انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم در بهار ۱۴۰۴ باقی مانده و احتمالا شعار‌ها از بهار ۱۴۰۳ اغاز شده باشد.

رئیس‌جمهور چه او گفت؟

رئیسی در افتتاحیه این اتفاقات با اصرار بر این که برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی گواه تحریم‌ناپذیر بودن جمهوری اسلامی ایران است، او گفت: «تحریم در ایران اسلامی با اراده پولادین مردم هیچ زمان به نتیجه نرسیده و بعد از این هم نخواهد رسید. برگزاری این نمایشگاه این چنین نشان‌دهنده آن است که مطرح‌های شیطانی منزوی کردن ایران، هیچ زمان به نتیجه نرسیده و نخواهد رسید.»

او اضافه کرد: «متاسفانه جریان تحریم‌ها نمود‌ای از ظلم و زیاده‌خواهی سلطه‌گران است که هنگامی علیه ملتی اعمال می‌شود، نه فقطً در مسیر رسیدن به اهداف آن ملت بلکه در مسیر رسیدن همه ملت‌ها به اهداف‌شان مانع تشکیل می‌کنند؛ این حقیقت تحریم است و تحریم در واقع جنگی از نوع غیرنظامی برای جلوگیری از دستیابی ملت‌ها به آرمان‌ها و اهداف‌شان است.»

رئیس دولت سیزدهم در ادامه با گفتن این که ملت ایران با توکل بر خدا و تکیه بر داشته‌های داخلی تحریم‌ها را به اعتراف مقامات رسمی آمریکایی پشت سر گذاشته است، او گفت: «آمریکایی‌ها رسماً اعتراف کردند که سیاست سختی حداکثری علیه ایران مفتضحانه ناکامی خورده است و این دستاورد حاصل تلاش جوانان با اراده ما در عرصه تشکیل و فعالیت اقتصادی است.»

نظرات قبل رئیسی

وقتی که در اخبار جست‌وجو می‌کردیم، رد پای اظهارنظر‌های تحریمی سیدابراهیم رئیسی تا سال ۱۳۹۱ یعنی وقتی که معاون اول قوه قضائیه می بود، اشکار شد. این اظهارنظر‌ها در دوران دادستانی کل سرزمین و نامزدی انتخابات‌های ریاست‌جمهوری نیز ادامه اشکار کرد.

رئیسی در همه این سال‌ها، عضو مجلس خبرگان رهبری، تولیت آستان قدس رضوی و دادستان کل اختصاصی روحانیت نیز بوده و اگر اظهارنظر‌های تحریمی او را از لحاظ وقتی تطبیق بدهیم، با این مسئولیت‌ها نیز به‌طور طبیعی هم‌پوشانی اشکار می‌کند.

رئیسی در سال ۱۳۹۶، از حوزه قضا برای اولین بار داخل سیاست و به‌گفتن نامزد اصولگرایان به رقابت با حسن روحانی رئیس‌جمهور مستقر پرداخت. ما نیز همین دوران را برای بازخوانی نظرات تحریمی رئیسی مورد نظر قرار می‌دهیم.

۱۳۹۶ / دومین مناظره انتخاباتی: آقای روحانی قول دادند که با برجام تحریم‌ها برداشته شود، اما متاسفانه هیچ اتفاقی اتفاق نیفتاد. [..] در برابر دشمنان نباید ضعف نشان داد، اگر آن‌ها ببینند با دولت مقتدری مواجه می باشند که بر سر مصالح سرزمین و منافع مردم مختصر نمی‌آید، چک برجام نقد خواهد شد.

۱۳۹۶ / دومین او گفت‌وگوی اختصاصی خبری: باید تحریم‌ها را زمان برداشت کرده و برای توانمند شدن اقتصاد سرزمین تلاش کنیم. اگر پیامی که غربی‌ها و دشمنان از سخنان دریافت می‌کنند مطلب ایستادگی، مقاومت، تبدیل تحریم به زمان و اقتصاد مقاومتی باشد، حتماً عقب‌نشینی خواهند کرد. دشمنان تا جایی جلو می‌آیند که اهداف و منافع‌شان تامین شود. آن روزی تهدیدات علیه ما کار امد خواهد می بود که در روبه رو دشمنان اظهار ضعف کنیم.

۱۳۹۶ / سخنرانی در جمع طلاب: با دیپلماسی التماسی نمی‌توانیم با دنیا تعامل کنیم. مشکل اساسی تحریم بانکی می بود که هم چنان برقرار است و رژیم تحریم‌ها هم چنان برقرار است. [..] طیب‌نیا و سیف هم حرف های‌اند و فقط ما این را نمی‌گوییم، سپس می‌گویند در حساب ماست، اگر این‌طور است این پول را برداشت کنید، چرا با الفاظ بازی می‌کنید.

۱۳۹۶ / در جمع مردم مشهد: ما در دولت کار و کرامت این سند [برجام] را نقد می‌کنیم، ادعا کردید تحریم‌ها را برداشتید، اما مردم باید قضاوت کنند و ما با پشتیبانی همین مردم تحریم‌ها را برمی‌داریم.

۱۳۹۶ / در جمع مردم مشهد (اولین سخنرانی بعد از انتخابات): زانو زدن در برابر یک مقام عربی هنگامی هزاران مسلمان در منا به شهادت رسیده‌اند، سیاست ملتمسانه است. دشمنان این مطلب‌ها را از داخل دریافت می‌کنند و یکی از عوامل تشدید تحریم‌ها مطلب‌هایی است که از داخل برای غربی‌ها ارسال می‌کنند.

همه این اظهارنظر‌ها به پیش از خروج آمریکا از برجام مربوط است؛ وقتی که به گواه آمار و اخبار و در قیاس با امروز، سرزمین شرایطی زیاد بهتر داشت. ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ نیز به تحریم‌ها اشاره کرد.

۱۴۰۰ / بیانیه اظهار وجود رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری: با اجماع ملی و دیپلماسی هوشمند و مبتکر، حتی یک لحظه را برای از بین بردن تحریم‌های ظالمانه از دست نخواهد داد. با دیپلماسی برآمده از قوت داخلی، تعامل و رابطه دوستانه و مقتدرانه با دنیا، مخصوصاً با همسایگان را، با شدت پیگیری می‌کند.

۱۴۰۰ / در بازدید از بیمارستان میلاد: تحریم‌ها و سختی‌ها ناکامی خورده است. ما ملتی با اراده داریم و جوان‌ها خنثی‌کننده تحریم‌ها می باشند و تشکیل واکسن در سرزمین از نقطه‌های اقتدار و افتخار ملی است و تشکیل واکسن و عناصر تشکیل زیاد واکسن برای سرزمین افتخارآفرین است.

۱۴۰۰ / دیدار با جمعی از نخبگان جوان: ما برای از بین بردن همه تحریم‌ها باید تلاش کنیم، اما در کنار آن باید به خنثی‌سازی تحریم‌ها نیز دقت کنیم.

۱۴۰۰ / در برنامه تلویزیونی دستخط: این که تحریم‌ها در سرزمین ما تاثییر گذاشته، فردی منکر نیست، اما اگر زخمی وجود نداشته باشد، هنگامی مگسی می‌خواهد روی زخم بنشیند آن زمان مشکلات تشکیل می‌شود. ما می‌خواهیم بگوییم زخمی وجود دارد و مشکلاتی در داخل وجود دارد، سوءمدیریت‌هایی در داخل وجود دارد. تحریم هم هنگامی می‌آید تحریم در قسمت‌های گوناگون مشکلاتی تشکیل می‌کند. [..]

۱۴۰۰ / دومین مناظره انتخاباتی: هر دولتی کار را به دست بگیرد یکی از ماموریت های مهمش از بین بردن تحریم‌های ظالمانه است. در این جهت تردید نباید کرد، ولی در کنار این قضیه، باید خنثی‌سازی تحریم‌ها هم در دستور کار عملی قرار بگیرد و اقتصادمان را هم شرطی نکنیم و تلاش شود تکانه‌ها بر آن تأثیر نکند.

۱۴۰۰ / در حاشیه وجود در صداوسیما: حتماً برای از بین بردن تحریم‌های ظالمانه عمل می‌شود و راهکار آن هم حاضر است، به این علت دولت با پشتوانه عزتی که خداوند به این سرزمین داده و با اقتدار و افتخاری که مردم دارند، باید با قوت داخل شود و با افرادی که می‌خواهند حقوق حقه ملت ایران را ضایع کنند روبه رو شده و از بین بردن تحریم‌ها را جستوجو کند.

۱۴۰۰ / دیدار با مردم شهر قدس: دولت مردمی حتماً در دیپلماسی و از بین بردن تحریم‌های ظالمانه فعال عمل خواهد کرد. برای از بین بردن مشکلات سرزمین به بیگانگان چشم نمی‌دوزیم و قویاً معتقدم همه مشکلات با اتکا به توان داخلی و با دست‌های توانای خود مردم حل خواهد شد. اقتصاد سرزمین و سفره مردم را نباید به خارج از سرزمین و امری که اختیارش در دست دیگران است، مرتبط کرد و اجازه داد قیمت پول ملی روزبه‌روز کمتر و سفره مردم کوچک و کوچک‌تر شود.

این دست اظهارات سید ابراهیم رئیسی تا بعد از انتخابات و قرار گرفتن در مسئولیت نیز به طرق گوناگون ادامه اشکار کرد. وزارت امور خارجه این تیتر را برای خبر تنفیذ رئیسی و به نقل از رئیس‌جمهور تازه منفعت گیری کرد: «به جستوجو از بین بردن تحریم‌ها خواهیم می بود، ولی سفره مردم را به بیگانگان گره نمی‌زنیم.»

و زنجیره این اظهارات هم چنان ادامه دارد. بعضی اوقات صدایی از درون دولت بیرون می‌آید و مشکلات را ناشی از تحریم‌ها می‌داند و بعضی اوقات سیاست بر حقیقت تسلط اشکار می‌کند و خبر از تحریم‌ناپذیری می‌دهد. اما حجم بالای سهم واژه و مفهوم «تحریم» در سخن بگویید‌های سیاستمداران سرزمین مشخص می کند که این قضیه نه‌تن‌ها پیش‌پاافتاده و بی‌تاثییر نیست، بلکه افکار عمومی درمورد آن جواب می‌خواهد که افراد راجع به آن اظهارنظر می‌کنند.

داوود سوری، اقتصاددان و استاد قبل اقتصاد دانشگاه شریف درمورد اظهارات رئیس‌جمهور مبنی بر تحریم‌ناپذیری ایران، او گفت: «نمی‌توانیم غیر از آنچه آقای رئیسی انها گفتند، از این مقام انتظار داشته باشیم. می‌توانیم بپذیریم که ایشان به‌گفتن مقام سیاسی سرزمین، این چنین بگویند. این چنین ادعایی از لحاظ سیاسی مورد قبول، اما بنیان اقتصادی‌اش ضعیف است.

حقیقت این است که تحریم نه تنها برای ما، بلکه برای هر کشوری صدمه‌رسان است. همین سرزمین‌های تحریم‌کننده هم با توان اقتصادی بالا اگر تحت تحریم قرار بگیرند، صدمه خواهند دید. تحریم هزینه‌های مبادله برای آن سرزمین را بالا می‌برد. مهم این است که ساختار حاکم در سرزمین تحت تحریم، هزینه و منفعت را محاسبه کند و به این نتیجه برسد که در روبه رو صدمه‌هایی که می‌بیند، چه به دست می‌آورد؛ منافع کلان یا جزئی.»

سوری در جواب به این سوال که تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران طی سال‌های قبل چه آسیبی به اقتصاد سرزمین داخل کرده است؟ او گفت: «اگر نگاهی به شاخص‌های اقتصادی سرزمین بیاندازیم، به این حقیقت پی می‌بریم که روال رو به نزول اقتصادی سرزمین در دهه ۹۰ شدت بیشتری گرفت. در دهه ۹۰، اقتصاد ایران رشد صفر درصد داشت در حالی‌که سرزمین‌های دیگر رشد مثبت را توانایی می‌کردند و در جایگاه‌های بالاتری قرار گرفتند، ولی ما نتوانستیم هیچ حرکتی داشته باشیم. نرخ تورمی که در این سال‌ها بین ۱۰ تا ۲۰ درصد می بود، چند سالی است که حوالی ۵۰ درصد می‌چرخد.

قیمت پول ملی که در آن سال‌ها عددی نزدیک به ۳ هزار تومان می بود، اکنون تقریباً ۲۰ برابر و در واقع یک بیستم قیمت آن افت اشکار کرده است. احتمالا نتوان همه این مثالها را ناشی از تحریم دانست، اما از قول مسئولین سرزمین که مدام می‌گویند مشکلات از تحریم‌ها است، ما هم می‌توانیم بگوییم تحریم نقش زیاد بسیاری در این مسائل داشته است. این‌ها مشکلاتی است که می‌توانیم آن‌ها را به طور کمّی با عدد و رقم نشان دهیم. تعداد بسیاری از مشکلاتی که برای سرزمین به وجود آمده و منابعی که از بین رفته، منابعی که می‌توانستیم داشته باشیم و نداریم و معضلات اجتماعی‌ای که به علت این تحریم‌ها در سرزمین پیش آمده، قابل اندازه‌گیری و اراعه نیست. چطور می‌توانیم بگوییم تحریم بی‌تاثییر است؟»

استاد قبل دانشگاه شریف درمورد فروش نفت ایران به چین که از آن به گفتن مصداق بی‌تاثییر کردن تحریم‌ها یاد می‌شود، افزود: «همین حقیقت که ما فروش نفت به چین را یک پیروزی می‌دانیم، یعنی تحریم مؤثر بوده است. یعنی ما نمی‌توانیم نفت‌مان را به سرزمین‌های دیگر بفروشیم؛ چین تنها مشتری ماست و نفت‌مان را با تخفیف زیاد خریداری می‌کند. همین قضیه گواهی بر مؤثر بودن تحریم‌ها است. سال قبل به علت مسائلی همانند جنگ اوکراین، افزایش قیمت انرژی و خواست قوت‌هایی که تصمیم کنترل این بازار را داشتند، توانستیم نفت بسیاری بفروشیم و برخی مشکلات‌مان را عقب بیاندازیم. وقتی می‌توانیم ادعای پیروزی داشته باشیم که نفت و دیگر کالا‌هایمان را به هر کشوری که بخواهیم، بفروشیم و درآمد آن را به شکلی که می‌خواهیم داخل سرزمین کنیم.»

سوری در ادامه گفت: «اکنون نفت را به چین می‌فروشیم و در ازای آن یا باید کالا‌های چینی داخل کنیم یا پول حاصل از آن را با هزینه‌های زیاد به نقاط گوناگون انتقال دهیم و به سرزمین برسانیم. همه این انتقالات غیرمستقیم هزینه‌های بالایی دارد و قیمت نفت با تخفیف فروخته‌شده ایران را کم‌تر می‌کند. همه این‌ها هزینه‌هایی است که برای تحریم متحمل می‌شویم.»

این اقتصاددان در جواب به این سوال که آیا شما با گزاره‌ای که حاکی از توافق نانوشته و غیررسمی بین ایران و آمریکا برای فروش نفت است، موافق هستید؟ او گفت: «سال قبل میلادی مماشاتی با ایران صورت گرفت. بازار انرژی نیازمند نفت زیاد تر می بود و این مماشات نه برای ما، که برای منافع آن سرزمین‌ها صورت پذیرفت. به همین علت چشم‌هایشان را بستند تا ما نفت بیشتری بفروشیم. آیا این شرایط همیشه برقرار خواهد می بود؟ اگر در سال جاری یا آتی، بازار نفت اشباع شود، باز این چنین امتیازی به ایران خواهند داد؟ درحالی‌که چین می‌تواند از سرزمین‌های دیگر نفت خریداری کند، ما برای فروش نفت به یک سرزمین وابسته هستیم. همه این‌ها نشان‌دهنده تاثییر تحریم است.»