سالانه ۵۰ میلیارد دلار اندوخته از سرزمین خارج می شود/ قرار نبوده است منطقه ۲۲ مسکونی شود / تهران یک میلیون مسکن خالی دارد_صبح سریع
به گزارش صبح سریع
کمال اطهاری، پژوهشگر اقتصاد گسترش با گفتن این که هر مقدار که از تهران دورتر می شویم تله فضایی فقر سخت‌تر می شود، او گفت: تلاشها بر این می بود که منطقه ۲۲ تهران تبدیل به منطقه نوآوری شهر تهران شود، اما احمدی نژاد حکم داد که این منطقه مسکونی شود. فضای نوآوری را تبدیل به مسکن کردند و از رانت آن منفعت برده شد. در واقع فضاها برای باز تشکیل رانت در اختیار گرفته شد. احمدی نژاد او گفت برای رونق بخشیدن به قسمت مسکن ۲۰ درصد روی جمعیت شهر تهران اضافه کنیم! در حالی که اگر این کار در هر کشوری انجام می شد محکومیت های جزایی سنگین برای آن فرد اعمال می کردند. شهر به بورژوازی مستغلات فروخته شد.
مشکل اساسی جامعه نخبگانی ما افتدانش است
کمال اطهاری که در نشست «بازدید تله های فضایی فقر در ایران» سخن می او گفت، با گفتن این که مشکل اساسی جامعه علمی، سیاسی و نخبگانی ما افتدانش است، تصریح کرد: قیاس روشنفکران امروز با روشنفکران مشروطه نشان می دهد که آنها چطور در یک جامعه کاملا استبداد زده و تجزیه شده پیش از جنگ جهانی دوم و سپس از جنگ جهانی اول توانستند در ایران نهادهایی را بسازند که اکنون آنچه که حداقل های جامعه مدنی عصر ماست را مدیون آنها هستیم.
وی با گفتن این که نهادسازی در درجه اول نیازمند یک الگوی گسترش است اضافه کرد: بدون این که دستگاهی طراحی شده باشد، امکانی برای تدوین قطعات یا برنامه هایی که با هم خوانایی داشته باشد وجود ندارد. در امر اجتماعی این قوانین و برنامه ها می باشند که این چنین ماموریت ای دارند. پیش از انقلاب روشنفکران مشروطه الگوی گسترش «بورژوا دموکراتیک» داشتند و می توانستند قوانین را ریز به ریز و بدون تناقض همانند قطعات ماشین طراحی کنند؛ اما در اغاز انقلاب فردی صاحب آن دستگاه نبوده است که سپس بتواند قطعاتش را همانند برنامه و قانون تدوین کند.
تله رانت در شهر، با تراکم فروشی اغاز شد/ با اتفاق بورژوازی مستغلات رانتی روبه رو هستیم/ سیستمی ناقص با بی دانشی شهر را نابود می کند
این پژوهشگر اقتصاد گسترش با اصرار بر این که اندیشمندان گسترش در تشریح علل عدم رخداد گسترش در مناطق گوناگون، افتدانش را به گفتن عاملی اساسی تحلیل می کنند، اظهارداشت: کمیاب ترین عامل گسترش، دانش است؛ به این علت ما باید ببینیم چطور سیستمی ناقص، به این گونه، با بی دانشی شهر را نابود می کند و سکونتگاه های غیررسمی و به عبارتی تله های فضایی تشکیل می کند که تنها شامل فقر هم نیست و می تواند تله رانت هم باشد که با تراکم فروشی اغاز شده و سپس با سلطه آنچه که می توان از آن به گفتن «بورژوازی مستغلات رانتی» یاد کرد، تداوم اشکار کرده است.
جنگلهای استان مازندران برای مسکن دوم رانتخوارها صرف شد
اطهاری گفت: همان طور که استان مازندران هنگامی جنگل هایش را از دست داد، برای مسکن دوم رانتخوارها صرف شد. فضا تجلی روابط اقتصادی و اجتماعی و در عین حال عرصه ساز آن است؛ همچون زبان که تجلی اندیشه و عرصه ساز آن است؛ یا همانند ابزار تشکیل که از کار اجتماعی و اندیشه برمی آید و خود عرصه ساز طبقات تازه اجتماعی و تفکرات تازه می شود.
وی با گفتن این که سپس از ظهور اقتصاد دانش، تحرکاتی که در طبقات گوناگون در کشورهای صنعتی رخ داده که علتشده درصد اشتغال پرولتاریا در کشورهای مرکزی از ۳۰ درصد به ۱۰ درصد افت یافته، خاطرنشان کرد: ببینید ابزاری که ساخته شده چطور در مناسبات اجتماعی تحول تشکیل می کند. این قضیه در ربط با فضا نیز وجود دارد؛ اگر یک فضا به خوبی ساماندهی نشود، جامعه تکامل خود را اشکار نمی کند. در اقتصاد دانش، دانش باید در شهر ساماندهی شود. کارخانه ای را در نظر بگیرید که ماشین آلات آن ناقص باشد یا درست چیده نشده باشد، در واقع هنگامی فضا خوب سامان نیابد هم این این چنین می شود و تولیدات آن کارخانه ناقص است یا مقرون به صرفه نیست.
سیستم اقتصادی استان مازندران به علت تله رانت و فراغت شهری، بی فایده شده است
اطهاری اصرار کرد: ساماندهی با شناخت روابط اقتصادی و اجتماعی زیاد اهمیت دارد، تله های فضایی، تله هایی می باشند که به طور ارادی یا غیرارادی با افتدانش شکل می گیرند. استان مازندران در تله رانت و زمان فراغت شهری افتاده و کل سیستم اقتصادی آن زیاد بی فایده شده است. همانطور که یونان در تله گردشگری افتاد و اصلا اقتصاد متنوعی ندارد. ساماندهی فضا برای گردشگری صورت گرفته و نه یک اقتصاد پیشرو، به همین علت دچار بحران های مدام شده است.
در تله فضایی فقر، فقر بازتولید می شود
این پژوهشگر اقتصاد گسترش با یادآوری این که تله ها می توانند به طور سیاسی شکل بگیرد همانند آنچه که در کشورهای آفریقایی ناظر هستیم، گفت: تله ها در روابط اقتصادی و اجتماعی معینی تشکیل و بازتولید می شوند. در تله فضایی فقر، فقر بازتولید می شود. سکونتگاه های اجتماعی و غیررسمی حاشیه شهر، زیاد تر جنبه سکونتی دارند و جنبه گسترش ای ندارند. در تله فضایی فقر نمی تواند اندوخته‌گذاری صورت بگیرد، حتی اندوخته های نمادینشان نیز از بین می رود. برای مثال در استانهای محروم کشورمان، شخصیت های علمی به اندازه شخصیت های سیاسی وجود ندارند؛ اندوخته های نمادین پیشرفته در این مناطق نداریم. همانطور که سرزمین برای شخصیت های درجه اول سرزمین علمی، جایگاهی قائل نیست و حتی اگر کوچه ای هم به نام آنها کند بعدها تحول می دهد. در واقع شخصیت های نمادینش را از بین می برد و این یک نوع تله است. همین تله نیز یکی از عوامل مهاجرت می شود؛ چرا که هیچ نامی برای فردی که فعالیت مثبتی برای جامعه داشته باشد، وجود ندارد.
در ربط با مسکن مهر، ناظر تله های فضایی هستیم
وی با گفتن این که در آمریکا به علت تبعیض هایی که روی سیاه پوست ها بوده از ابتدا آنها کم درآمد مطرح می باشند به همین علت در حاشیه شهرها ساکن می باشند، به تشریح علل و روال بازتولید فقر و بزهکاری به علت متراکم شدن این جمعیت در حاشیه شهرها پرداخت و در ادامه گفت: ما در ربط با مسکن مهر، ناظر تله های فضایی هستیم. انها گفتند می خواهیم کم درآمدها را سکونت دهیم، هرچند که این مقصد محقق نشد؛ اما تله های فضایی راه اندازی شد. جداسازی در سکونتگاه های اطراف شهر، این تله های فضایی را شکل می دهد.
زمان اصلاح کژکارکردیهای مطرح جامع تهران از دست رفت
اطهاری با گفتن این که از مطرح جامع تهران مصوب ۴۹ این شرایط اغاز شد و فرمانی از بالا آمد که تهران تا سال ۵۳ کم درآمد نخواهد داشت و این تفکر درستی نبوده است، در ادامه گفت: ضوابط شهری برای طبقات متوسط به بالا تدوین شد، متوسط قطعه بندی زمین در شهر تهران ۱۰۰ متر به بالا بوده است و تا این مدت هم این ضوابط حاضر است و مرکز تهران همان قطعه بندی متوسط را دارد. حداقل قطعه بندی را ۲۷۰ متر در نظر می گیرند که از این طریق در برنامه ریزی فضایی از کم درآمدها شهروندزدایی می شود. در دهه ۷۰ می شد این قضیه را حل کرد، اما اکنون با دقت به تله گسترش ای که تشکیل شده، این قضیه قابل حل نیست.
چیدمان سکونتگاه های شهری در ایران، دائما فقر را بازتولید می کنند
این پژوهشگر گسترش با گفتن این که ما انواع تله های فضایی فقر در سطح منطقه ای، برنامه ای و روستایی در ایران داریم، تصریح کرد: روستاهای کوچک در مناطق گرم و خشک، بیشترین تاثییر را به علت مسائل اقلیمی پذیرفته اند و کاملا به سوی نابودی رفته اند؛ چرا که دائم فقر در حال باز تشکیل است. از سال ۴۹ با برنامه ریزی میتنی بر انفصال، اولین سکونتگاه های منفصل در ایران شکل گرفت، تا قبل از آن همه در داخل شهر کنار هم قرار می گرفتند. آمریکا قانون ضد تبعیض دارد به این معنی که حداقل ۱۰ درصد سکونتگاه ها در مناطق شهری باید متعلق به اقشار کم درآمد باشد که این کار از طریق سکونتگاه های اجتماعی انجام می شود. متاسفانه در ایران برنامه چهارم را کنار گذاشتند؛ در حالی که برنامه چهارم مبتنی بر اقتصاد دانش و بر عدل متمرکز می بود. برنامه چهارم به همت افرادی همانند زنده یاد حسین عظیمی نوشته شد که برنامه جامعی می بود. اما متاسفانه برنامه ای پراکنده و رانت جویانه جانشین کردند.
نبوده است اقتصاد دانش، ما را در تله گسترش دچار کرده است/ عدم ورود به اقتصاد دانش و نوآوری به معنی نابودی یک سرزمین است
به حرف های اطهاری؛ نبوده است اقتصاد دانش ما را در تله گسترش دچار کرد. این قضیه زیاد مهمی است. رابطه اقتصاد دانش با اقتصاد صنعتی، همانند رابطه اقتصاد صنعتی با اقتصاد پیشاصنعتی است و نمی توان اصلا آن را شوخی گرفت. همه سیستم های برنامه ریزی فضایی و سیاستگذاری های اجتماعی آن کاملا متفاوت است. عدم ورود به اقتصاد دانش و نوآوری به معنی نابودی یک سرزمین است. باید این قضیه را داخل گفتمان های رایج سرزمین کنیم، در غیر این صورت حتی محیط زیست کشورمان نیز نابود می شود. بدون این که قسمت کشاورزی را هوشمندسازی کنید، نمی توانید از تله گسترش تازه بیرون بیایید. به برگ و خاک سنسور وصل می شود و این سنسورها، توزیع آب را کنترل می کنند. راندمان را بالای ۹۰ درصد می برد و با صرفه جویی آب بین ۳۰ تا ۵۰ درصد، به مبارزه با بحران محیط زیست ایران پشتیبانی می کند. بدون این قضیه سیستان و بلوچستان و جنوب خراسان و رفته رفته اصفهان نیز از بین می روال. این ورود اجباری است.
وی با اصرار بر این که باید سیاست های اجتماعی ملزوم هم برای این قضیه ساماندهی شوند چرا که در این چارچوب باید از گهواره تا گور دانش بجویید، افزود: این ساماندهی انجام می شود تا جامعه نوآور شود و بتواند رقابت کند؛ چرا که در جهانی شدن، رقابت و نواوری اصل است و بدون آن اقتصاد همه سرزمین ها نابود می شود.
این پژوهشگر اقتصاد گسترش، با گفتن این باور که ما در ایران در تله نهادی رانت، بی‌اعتمادی مردم و سوءظن نهادینه قرار داریم، او گفت: تله قدیم گسترش، هنگامی که دوران اقتصاد کشاورزی است وجود داشت، در آن دوره، درآمد کافی نیست، بعد‌انداز نمی شود و دولت نمی تواند مالیات کافی بگیرد. این تله گسترش قدیم است. تله گسترش تازه، وقتی است که برنامه های یک سرزمین، کافی نیست و در تله گسترش می افتد. اقتصاد تحول کرده و این نوع سرزمین ها خُرد می شوند. همانطور که شاهدیم یکباره کالاهای ارزان و با کیفیت چین اروپا را می گیرد و کشوری همانند ایتالیا نمی تواند سربلند کند. در این شرایط گمان نابودی آن اقتصاد وجود دارد.
به طور کامل در تله نوین گسترش قرار گرفته ایم/ هم ناکامی دولت داریم، هم ناکامی بازار
وی با یادآوری این که در دهه ۵۰ شاخص پیچیدگی اقتصاد ایران در بین سرزمین های در حال گسترش بالا می بود اما اکنون این شاخص تنزل اشکار کرده و ایران کاملا در تله نوین گسترش قرار گرفته است، معتقد است: ما هم ناکامی دولت داریم هم ناکامی بازار. ناکامی بازار با تراکم فروشی و کارکرد شرکت های خصولتی انجام شد. هنگامی سکونتگاه های فضایی منفصل به وجود می آید، رابطه کم درآمد ها با اقشار بالاتر و متخصص قطع می شود. در واقع ربط آنها با جامعه مدنی قطع شده و در این حالت فقر فشرده می شود. در نتیجه تله طبقاتی، کم درآمد هنگامی در تله فضایی منفصل می شود دیگر نمی تواند از آن خارج شود. به همین علت به بزهکار تبدیل می شود؛ برای مثال ابتدا ۴۰ درصد منطقه زورآباد کارگران ساده ایران ناسیونال بودند، هنگامی مقابله های دولت با خودشان را می بینند و نارضایتی هایی هم دارند هیچ همراهی برای بهبود بافت اجتماعی خود و در راستای سیاست های دولت ندارند، در نتیجه قفل شدگی فضایی تشکیل می شود.
هر مقدار که از تهران دورتر می شویم تله فضایی فقر سخت‌تر می شود/ سالانه ۵۰ میلیارد دلار اندوخته از سرزمین خارج می شود
اطهاری با گفتن این که هر مقدار که از تهران دورتر می شویم تله فضایی فقر سخت‌تر می شود، ابراز نظر کرد: آنچه که در آن زندگی می کنیم، سیستم اندوخته داری نیست، بلکه ما در واقع در سیستم نئوفئودالیسم رانتی زورگو انحصاری قرار داریم که تنها زیر بنای اندوخته دارانه دارد و مانع تشکیل و باز تشکیل شده و به جای آنکه رانت را به چرخه تشکیل درآورد آن را از سرزمین خارج می کند. برآورد ها نشان می دهد که سالانه به طور متوسط ۵۰ میلیارد دلار به طور رانت از سرزمین خارج می شود. دانشگاه پرورش مدرس روی این نوشته کار کرده و نشان داده که بین ۳۰ تا ۸۰ میلیارد دلار به طور سالانه بسته به مقدار درآمدهای نفتی، از ایران خروج اندوخته داریم.
نئوفئودالیسم رانتی در ایران مانع رشد نیروهای مولد شده است
او همین طور گفت: کل راه اندازی اندوخته در قسمت صنعت و کشاورزی ۳۰ میلیارد دلار است، در ایران اندوخته‌داری در زیر بنا به وجود آمده اما در روبنا ناظر نئوفئودالیسم هستیم. روبنا می تواند مانع رشد نیروهای مولد شود، خصوصا اگر رانتی باشد و این قضیه در ایران وجود دارد. به این علت باید روبنا را برای هرگونه سیاست گذاری شناخت. عامل مهم آن غیر از کارکرد دولت، تراکم فروشی می بود که بیماری هلندی به وجود اورده است. در اقتصاد سیاسی حرف های می شود دولت نئوفئودالی، مانع گسترش و حتی گسترش اندوخته‌داری می شود چون پول را از چرخه اندوخته بیرون می آورد. در هر حال اندوخته‌داری یک چرخه است که قانون اول آن تشکیل و باز تشکیل گسترده گفتن می شود.
ناظر شهری شدن رانت در ایران هستیم
به حرف های اطهاری؛ این چرخه در ایران تشکیل نمی شود، بلکه آنچه در ایران رخ داده شهری شدن رانت است؛ به این معنی که فضا به گونه ای سامان داده می شود که رانت بازتولید کند. تلاش ما این می بود که منطقه ۲۲ تهران تبدیل به منطقه نوآوری شهر تهران شود. اما مشاور وابسته را ناچار کردند که این منطقه را مسکونی کند. این خیانت به نسل های بعدی سرزمین می بود. آقای قالیباف، به گفتن شهردار زمان، نسبت به نوآور شدن این منطقه قانع شده می بود؛ چرا که این منطقه کنار منطقه صنعتی ۲۱ قرار داشت و می توانست در این رابطه ایفای نقش خوبی داشته باشد. اکنون شهرداری های کشورهای جهان یکی از وظایفشان این است که محل کار ارزان برای اقتصاد دانش بنیان تشکیل کنند، چرا که در داخل شهر است و در شهرک های صنعتی قرارنگرفته است.
بافت منطقه ۲۲، با منافع رانت جویانه تحول کرد/ تهران یک میلیون مسکن خالی دارد/ با قفل شدگی نهادی روبه رو هستیم
این پژوهشگر اقتصاد گسترش گفت: احمدی نژاد حکم داد که این منطقه مسکونی شود، آن زمان به من سختی آوردند که این کار را بکن، من زیر بار نرفتم. اما دیگر همکاران این حکم را از سر ناچاری پذیرفتند. فضای نوآوری تبدیل به مسکن شد تا از رانت آن منفعت برده شود. در واقع از آن فضاها برای باز تشکیل رانت منفعت برداری شد. همانطور که تهران اکنون یک میلیون مسکن خالی دارد و بخشی از تورم سرزمین مرتبط با آن است. هنگامی اندوخته ها به قسمت مسکن رفت علتقفل شدگی نهادی شد. قسمت بسیاری از اندوخته بانک ها در این حوزه خوابیده است و بانک ها نمی توانند وام دهند. تحریم هم شرایط را پیچیده‌تر کرد. بودجه عمرانی سرزمین افت اشکار کرده و با قفل شدگی نهادی روبه رو هستیم.
رشد ۲۰درصدی جمعیت تهران با مقصد رونقِ قسمت مسکن! /شهر تهران را به بورژوازی مستغلات فروختند!
اطهاری اضافه کرد: این شرایطی می بود که دوره احمدی نژاد تشکیل کرد و زیاد دلنشین است که اصلاح طلبان هیچگاه از مطرح جامع تهران دفاع نکردند و به خصوص حزب سازندگی، هیچگاه علیه تراکم فروشی و این کاری که صورت گرفته حرفی نزد. حتی در رابطه با این که جمعیت به بیشتر از ۱۰ میلیون نفر رسیده صحبتی نداشتند. در آن دوره، احمدی نژاد او گفت برای رونق بخشیدن به قسمت مسکن ۲۰ درصد روی جمعیت شهر تهران اضافه کنیم! در حالی که اگر این کار در هر کشوری انجام می شد محکومیت های جزایی سنگین برای آن فرد اعمال می کردند. همین قضیه را نیز به من ابلاغ کردند تا چیدمان شهر تهران را عوض کنم. در حالی که من منطقه نوآوری را برای ورود شهر تهران به اقتصاد دانش پایه در نظر گرفته بودم. در یک سیستم نئولیبرال این عمل زندان دارد؛ چرا که شهر را قربانی بورژوازی مستغلات کردند و به آن ها فروختند.
به حرف های اطهاری؛ در سند بعدی واژه «برای رونق بخشیدن» هم حذف شد، اما این واژه، در سند اول مطرح جامع تهران وجود دارد.
روشنفکران مویه گری می کنند
وی با انتقاد از کارکرد برخی روشنفکران بعد از انقلاب، با گفتن این که متاسفانه روشنفکران مویه گری می کنند و از استبداد ایرانی سخن می گویند در حالی که باید این گفتمان را به گفتمان گسترش ای تبدیل کنیم، سوال کرد: چطور است که روشنفکران مشروطه در آن دوره توانستند؟ چطور استبداد ایرانی آن زمان که در عمق جامعه وجود داشته نقل نبوده؟
سیستم در بن‌بست است/ نخبه ها درمورد الگوی گسترش توافق کنند
اطهاری اصرار کرد: باید برای گسترش جامعه، خلاقیت داشته باشیم و برای همه مسائل سرزمین سخن داشت. سیستم در بن‌بست است، نخبه ها درمورد الگوی گسترش توافق کنند و در قدم سپس آن را بین مردم ببرند. اما هنگامی اساسا چیزی را بلد نیستید چه چیزی به مردم می خواهید بگویید! باید او گفت صبر کنید تا منجی بیاید. در واقع هنگامی انقلاب شد هیچ فردی الگوی گسترش نداشت. همه ضد هژمونی شاه بودند اما این کافی نبوده است. مشکل ما نبوده است بدیل است و این الگوی گسترش سپس هم به وجود نیامد و دانشگاه ها نیز به علت مسائلی که سپس تشکیل شد، تهی شدند.
دسته بندی مطالب