سنگ اندازی هایی جلوی مهسا قربانی، داور زن ایرانی_صبح سریع

مسابقات موسوم به کافا که رقابتی بین تیم‌های آسیای مرکزی محسوب می‌شود، چندان جذابیتی برای مخاطب ایرانی ندارد؛ به‌اختصاصی آنکه این تورنمنت شامل رقابت‌های زیر ۲۰ سال هم شود. با وجود این، رقابت‌های تازه کافا که در این رده سنی برگزار می‌شود، برای ایرانی‌ها، دست‌کم آن عده از افرادی که از پیشرفت دختران این سرزمین خوشحال خواهد شد، اهمیت اشکار کرده است. دلیلش این است که مهسا قربانی تبدیل به اولین داور زن ایرانی شد که توانست به‌طور رسمی یک مسابقه فوتبال در رده مردان را سوت بزند.

او روز یکشنبه قضاوت دیدار تیم‌های مردان افغانستان و تاجیکستان را بر مسئولیت داشت و به خوبی از بعد اداره این بازی برآمد. مهسای ۳۴‌ساله اکنون بیشتر از هر زمان فرد دیگر به وجود در جام جهانی زنان به‌گفتن یک داور نزدیک شده است؛ امری که پیش از این با اهمال و عدم همکاری فدراسیون فوتبال برایش در جام جهانی ۲۰۲۳ از دست رفت، اکنون با مساعدت زیاد تر در اغاز محقق‌شدن است.

مهسا قربانی نام چندان ناشناخته‌ای در فضای فوتبالی ایران نیست. احتمالا تا همین یک سال قبل به اندازه این روز‌ها شهرت نداشت، ولی در زمره معدود داوران مرد و زن ایرانی به حساب می اید که لایسنس مورد نیاز فیفا برای قضاوت در اتاق VAR را پیدا کرده است. برای تشریح اهمیت این نوشته، کافی است به اتفاقی که پیش از دربی ۱۰۳ رقم خورد برگشت. آن روز‌ها قرار می بود دربی با VAR برگزار شود، ولی از آنجا که به‌جز یک داور مرد، دیگر قضاوت اشکار نمی‌شد که لیاقت وجود در اتاق VAR را داشته باشد، نام مهسا قربانی سر زبان‌ها افتاد.

آن روز‌ها فدراسیون فوتبال از این خبر داد که قرار است برای اولین بار یک زن در جریان قضاوت ویدئویی دربی وجود داشته باشد. خبرش به قدر کافی مسرت‌قسمت می بود. مهسا می‌رفت تا یکی از اولین‌ها را به نام خود کند، ولی یکباره «دلواپس‌ها» از راه رسیدند و فدراسیون فوتبال هم با نمایش هراس شگفت و غریبی، در سکوت خبری، او را از فهرست داوران دربی خط زد و به جایش داور مردی از سرزمین همسایه آورد.

آن زمان یکی از خبرگزاری‌های نزدیک به دولت با راه‌اندازی یک کارزار، خواستار حذف داوران زن در دربی شد. در بخشی از آن پویش، متن عجیبی انتشار شد که خبرگزاری مذکور خواستار امضا‌کردن زیاد تر آن شد. در این کارزار، به نقل از خبرگزاری مورد نظر، این چنین آمده می بود که «لزومی ندارد داور زن به‌گفتن پشتیبانی‌داور ویدئویی در این بازی وجود داشته باشد. با اختلاط محیط‌های مردانه و زنانه، کم‌کم قیمت‌ها و هنجار‌های اخلاقی از بین خواهد رفت. انگار وجود بانوان در مسابقات فوتبال آقایان، به مذاق فدراسیون فوتبال خوش آمده است. باید از اجرای این تصمیم جلوگیری شود وگرنه به گمان زیاد در آینده‌ای نه‌چندان دور ناظر قضاوت داوران زن در وسط زمین خواهیم می بود. از دستگاه‌های نظارتی خواست داریم جلوی این عمل که با فرهنگ ایرانی‌-اسلامی مغایرت دارد، بایستد».

فدراسیون فوتبال هم از هراس این که این چنین انتخابی برایش دردسرساز شود، بدون آنکه اظهار رسمی کند، اسم مهسا قربانی را خط زد. سپس‌ها سهیل مهدی، رئیس زمان کمیته برگزاری مسابقات لیگ که این روز‌ها نامش در پرونده فساد در فوتبال هم نقل شده، از این او گفت که خط‌زدن اسم مهسا برای جلوگیری از حاشیه‌های زیاد تر می بود؛ «این تصمیمی می بود که کمیته داوران گرفت، اما با این کار همه حاشیه‌های احتمالی رفع می‌شود».

همان گونه که در ابتدا گفتن شد، پیش از این مهسا قربانی قرار می بود به‌گفتن یکی از داوران جام جهانی زنان در استرالیا فعالیت کند، ولی از آنجا که فدراسیون فوتبال مقدمات ملزوم برای فراهم‌کردن خواسته‌های فیفا را انجام نداد، مهسا قربانی خط خورد. فیفا خواسته می بود تا او طعم وجود در اتاق VAR به‌گفتن داور را بچشد و در کنارش یکی، دو بازی از فوتبال مردان را هم سوت بزند. فیفا حتی به فدراسیون فوتبال ایران نظر داده می بود اگر این چنین شرایطی در لیگ ایران فراهم نیست، مهسا قربانی به یکی از لیگ‌های همسایه فرستاده شود تا بتواند جواز قضاوت در جام جهانی را به دست بیاورد. آن روز‌ها حداقل این امیدواری وجود داشت که با وجود مهسا در اتاق VAR دربی، قسمت اول خواسته فیفا اجابت شود که زمان اول از دست رفت.

مجدد یک اتفاق در سکوت خبری

داستان مهسا با فدراسیون فوتبال و در کل با فوتبال ایران به همان‌جا خاتمه اشکار نکرد و قسمت‌های شیرینی هم داشت. بعد از آنکه با او برای دربی رفتاری نه‌چندان حرفه‌ای شد، به‌ناگاه انتشار کردن یک خبر از فینال جام حذفی، علاقه‌مندان به فوتبال خاصه در قسمت قضاوت را غافلگیر کرد. این بار هم فدراسیون بدون آنکه از قبل اظهار کند، نام مهسا قربانی را در فهرست داوران اتاق VAR فینال جام حذفی گنجاند تا بالاخره تابوی وجود قربانی در قضاوت ویدئویی یکی از بازی‌های مردان در لیگ ایران شکسته شود. فدراسیون هم که انگار دلواپس عکس العمل‌های قبلی نسبت به این اتفاق می بود، کار او را در سکوت محض خبری پیش برد. هرچه می بود، سودش را مهسا قربانی برد تا در این عرصه هم تبدیل به اولین داور زن ایرانی شود که توانسته دست‌کم در بخشی از یک مسابقه فوتبال مردان در ایران ایفای نقش کند.

اکنون هم که درست اتفاق مهم رخ داده و قربانی توانسته دیداری رسمی از بازی مردان را هم سوت بزند. همان گونه که فیفا خواسته می بود، قربانی با وجود در تورنمنتی خارج از ایران، توانایی مهمی در این قسمت پیدا کرده تا هر دو معیار فیفا برای قضاوت احتمالی در جام جهانی آینده را به دست بیاورد؛ افتخارش برای جامعه قضاوت ایران است و امیدواری‌اش برای زنان ورزشکار.