سهم ۵۳ درصدی زنان از فارغ التحصیلان بیکار_صبح سریع

بازدید‌ها مشخص می کند از هر سه نفر بیکار، یک نفر زن است. این در حالی است که از هر ۲ نفر بیکار دانشگاه رفته یک نفر زن است. این کار مشخص می کند حالت بازار کار زنان بیکار دانشگاه رفته در قیاس با زنان بیکار عادی تعریفی ندارد.

جمعیت فعال مجموع افراد شاغل و بیکار است و از نسبت آن به جمعیت حاضر در سن کار نرخ شراکت اقتصادی به دست می‌آید. آن دسته از جمعیت فعال که به جستوجو کار می باشند، ولی موفق به یافتن آن نمی‌شوند «بیکار» نامیده خواهد شد. از نسبت افراد بیکار به جمعیت فعال نیز نرخ بیکاری به دست می‌آید.

مدرک دانشگاهی، نان می‌شود؟

تعداد بیکاران فارغ‌التحصیل از آموزش عالی از سال ۹۶ تا ۹۷ افزایش یافته است. در دوره مورد بازدید، بیشترین تعداد بیکار تحصیل‌کرده، متعلق به سال ۹۷ می بود که قریب به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از فارغ‌التحصیلان آموزش عالی بیکار بودند. سهم زنان از بیکاران تحصیل‌کرده در این زمان از نزدیک به ۵۵ درصد به ۵۲٫۷ درصد افت یافت.

در سال ۹۹ نزدیک به ۲۵۰ نفر از جمعیت بیکار تحصیل‌کرده افت یافته که نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر از آن زن بودند. علت مهم آن همه‌گیری کرونا می بود که علتشد تعداد قابل توجهی از افراد، به‌اختصاصی زنان، از جمعیت فعال خارج شوند. به عبارت دیگر، شدت خروج زنان از بازار کار زیاد تر از مردان می بود و همین امر نیز جهت افت سهم زنان از جمعیت بیکار شد. در سال ۹۹، سهم زنان بیکار تحصیل‌کرده از کل بیکاران تحصیل‌کرده، به ۴۹٫۶ درصد افت یافت.

با همه‌گیری کرونا زنان بیشترین صدمه را دیدند؛ چون اکثر مشاغلی که در این دوران تعطیل شدند، کسب‌وکار‌های کوچکی بودند که عمدتا توسط زنان اداره می‌شد. از طرفی، قسمت بسیاری از ماموریت های بدون دستمزد منزل همانند کار‌های خانگی و مراقبت از کودکان و سالمندان بر دوش زنان می بود. به همین دلایل، تعداد بسیاری از زنان در این دوران از جمعیت فعال خارج شده و به جمعیت غیرفعال پیوستند.

پشت پرده افت تعداد بیکاران تحصیلکرده

بعد از کرونا، تعداد کل بیکاران تحصیل‌کرده سیری کاهشی داشت، ولی مسئله قابل دقت این است که تعداد زنان بیکار تحصیل‌کرده تحول چندانی نکرد و به همین خاطر سهم زنان از بیکاران تحصیل‌کرده روندی افزایشی به خود گرفت. از نزدیک به ۸۹۰ هزار بیکار تحصیل‌کرده در سال ۱۴۰۲، نزدیک به ۴۷۵ هزار نفر زن بودند. بازدید‌ها مشخص می کند تعداد بیکاران زن دانشگاه‌رفته در چهار سال قبل تقریبا ثابت بوده، این در حالی‌ست که تعداد بیکاران مرد دانشگاه‌رفته در همین بازه وقتی افت یافته است.

این ارامش تعداد زنان بیکار تحصیل‌کرده می‌تواند دو علت داشته باشد. اول، سپس از قرنطینه تعداد بسیاری از افراد داخل بازار کار شده‌اند یا به طور کلی بازار کار بهبود یافته است. ولی به علت روال نرخ شراکت، این علت رد می‌شود. دوم، حتی در دوران پسا کرونا افراد قابل توجهی هم چنان غیرفعال می باشند که امکان پذیر به علت ادامه تحصیل (خروج موقتی) باشد یا به طور دائمی از جمعیت فعال و دایره تعریف «بیکار» خارج شده‌اند.

چه تعداد از بیکاران زن می باشند؟

در سال‌های ۹۵ و ۹۶ به علت توافق برجام و مثبت شدن چشم‌انداز اقتصادی، مردم برای اشتغال امیدوار شدند و داخل جمعیت فعال شدند. با دقت به نرخ شراکت زنان و مردان در دوران قبل و سپس از برجام، زنان اشتیاق بیشتری برای وجود در بازار کار داشته‌اند. چون نرخ شراکت زنان در دوره برجام ۲٫۷ واحد درصد و نرخ شراکت مردان ۱٫۳ واحد درصد افزایش یافته است. یقیناً بازار کار ظرفیت این حجم از نیروی کار، به‌خصوص نیروی کار زن، را نداشت و به همین علت تعداد بیکاران افزایش یافت. سهم زنان از بیکاران در سال ۹۶ تقریبا ۳۲ درصد می بود.

در سال ۹۷ سهم زنان از بیکاران نزدیک به یک واحد درصد افت یافت. یقیناً علت این افت می‌تواند افزایش قابل دقت تعداد بیکاران باشد. در این سال تعداد بیکاران بیشتر از ۱۳۲ هزار نفر افزایش یافته و به نزدیک به سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسید، ولی تعداد زنان بیکار نیز فقط به اندازه ۶ هزار نفر افزایش داشته است. این اتفاق می‌تواند از خروج آمریکا از برجام متاثر شده باشد.

در سال ۹۸، تعداد بیکاران بیشتر از ۴۰۰ هزار نفر و تعداد زنان بیکار نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر افت یافت. با این وجود، سهم زنان از بیکاران در این سال افزایش یافته و به ۳۱٫۷ درصد رسیده است. به حرف های برخی کارشناسان، سال‌های ۹۷ و ۹۸، با وجود برگشت تحریم‌ها، دوران رونق بازار کار می بود. این نوشته در افزایش نرخ شراکت و افت نرخ بیکاری نیز نمایان است.

کرونا بلای جان بازار کار

در سال ۹۹، با همه‌گیری کرونا سهم زنان از جمعیت بیکار بیشتر از چهار واحد درصد افت اشکار کرد. علت این افت قابل دقت، نومید شدن زنان بیکار از اشکار کردن کار است. این چنین، همانطور که قبلا ذکر شد، تعداد بسیاری از زنان به علت فعالیت‌های بدون دستمزد در منزل ناچار به خروج از جمعیت فعال بودند.

بعد از کرونا، سهم زنان از کل بیکاران سیری صعودی داشته و به نزدیک به ۳۲ درصد رسیده است. در این دوران، تعداد کل بیکاران روندی نزولی داشته و تعداد زنان بیکار نیز مقداری افزایش یافته است. یقیناً تعداد زنان بیکار در قیاس با دوران پیش از کرونا افت چشمگیری داشته است که نشانگر غیرفعال شدن تعداد قابل توجهی از زنان، با وجود بهبود از دوران کرونا است.

جایگاه تحصیلکرده‌ها در بازار کار

با دقت به این که در نظام آموزشی ایران برابری جنسیتی وجود دارد و بیشتر از ۵۰ درصد بیکاران تحصیل‌کرده زن می باشند، تنها یک سوم از جمعیت بیکار را زنان راه اندازی خواهند داد. به عبارت دیگر، بازار نیروی کار ایران برای منفعت گیری از نیروی کار برخوردار از دانش، ظرفیت کافی ندارد و مشاغل با دانشی که در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود، مشابه نیستند. در واقع، ناظر عدم تطابق آموزش و بازار کار هستیم.