«نوک زبونمه اما یادم نمیاد»، چه کنم؟_صبح سریع
به گزارش صبح سریع
پروفسور لیز آبرامز استاد زبان‌شناسی و علوم شناختی کالج پومونا در سال ۲۰۱۷ به نیویورک تایم او گفت، «هیچ‌کس در هیچ فرهنگ، زبان یا گروه سنی‌ای نیست که این حالت را توانایی نکرده باشد.» حتی این اتفاق در بین افراد ناشنوا که با زبان اشاره سخن بگویید می‌کنند هم رخ می‌دهد.
اما اصلا چرا این اتفاق می‌افتد؟ آیا می‌توانیم جلوی این اتفاق را بگیریم؟ آیا با زیاد تر شدن این اتفاق باید دلواپس سلامتی خود باشیم؟
چرا «واژه فراموشی» رخ می‌دهد؟
با وجود دهه‌ها تحقیق، تا این مدت دقیقاً اشکار نیست که چه چیزی علتسندرم «واژه فراموشی» می‌شود.
نظریه‌های اولیه در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ بر این دیدگاه محکم بودند که به گمان زیاد مغز ما ابتدا کلمه‌ای نادرست، اما از نظر واج‌شناختی شبیه را انتخاب می‌کند، برای مثال «آبان» به جای «آبادان»، یا «مهر» به جای «مهره». .اما تا دهه ۱۹۹۰، شواهد چندانی برای این نظریه اشکار نشد و محققان به جستوجو اشکار کردن پاسخی برای این اتفاق رفتند.
برخی محققان برای یافتن جواب به نظریه‌های تشکیل گفتار روی آوردند. هرچند این حوزه مملو از نظرات و ایده‌های گوناگون است، اما محققان در یک مورد توافق دارند «منفعت گیری از زبان یک فرآیند بسیار پیچیده است که در تعداد بسیاری از نقاط امکان پذیر خطاهایی رخ دهد.»
آبرامز با استاد روانشناسی دانشگاه فلوریدا، دانیل دیویس، در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۶ در رابطه این سندرم نوشت: «اگرچه نظریه‌ها متفاوت است، اما عموماً موافق می باشند که سخنرانان باید چندین مرحله پردازش را قبل از اغاز گفتن یک کلمه و نتیجه آن تشکیل گفتار موفق انجام بدهند.»
آبرامز به همراه دانیل دیویس، استاد روانشناسی دانشگاه فلوریدا، در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۶ درمورد‌ی این سندرم انتشار کردند، نوشتند: «اگرچه نظریه‌ها متفاوت‌اند، اما به طور کلی همه آنها روی این نوشته که گویندگان باید چندین مرحله از پردازش را قبل از اغاز گفتن یک کلمه و پیروزی در تشکیل گفتار تکمیل کنند، توافق دارند.»
آنها توضیح دادند: «به طور خاص، گوینده ابتدا مفهوم مهم که باید گفتن شود را انتخاب می‌کند، سپس به فرآیند انتخاب واژگانی پرداخته و یک کلمه‌ی انتزاعی که بهترین بازتاب‌دهنده‌ی معنی مفهوم است و ویژگی‌های نحوی مناسب، همانند دستوری را اشکار می‌کند. بعد از انتخاب، کلمه انتزاعی داخل مرحله‌ی رمزگذاری آوایی می‌شود به طوری که کلمه بتواند گفتن شود.»
بر پایه این توضیحات «واژه فراموشی» وقتی رخ می‌دهد که قسمت اول فرآیند یعنی انتخاب کلمه انتزاعی مناسب به طور پیروزی‌آمیز کامل شده اما قسمت آخر، که در آن کلمه به صدا تبدیل می‌شود، به آخر نرسیده است.
به حرف های این محققان، شواهد غیر مستقیم جالبی برای این ایده وجود دارد «این کار پشتیبانی می‌کند تا توضیح دهیم چرا بعضی اوقات می‌توانیم حس کلی یک کلمه یا جزئیاتی همانند سخن اول کلمه را به یاد بیاوریم، با این که خود کلمه را فراموش کرده‌ایم. مطابق این نظریه، این نتیجه‌ی ناقص بودن فرآیند رمزگذاری آوایی است.»
با این حال بر پایه تحقیقات جدیدتر، حتی این حس نزدیک بودن به کلمه، و این که کلمه نوک زبانمان است، احتمالا یک توهم باشد.
آن کلری، استاد روانشناسی شناختی در دانشگاه ایالتی کلرادو، در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۳ برای مجله «Psychology Today» نوشت: «مطالعه‌ی ما الگوهای بسیاری را نشان داد که به طور جمعی اعتبار دانسته‌های رایج درمورد‌ی رابطه بین حالت [نوک زبان بودن] و دسترسی ناقص به کلمه‌ی مورد نظر را زیر سوال می‌برد.»
به گفتن مثال، او گفت، نه تنها افراد زیاد تر گمان دارد که یک جای خالی کامل بکشند تا این که ویژگی های جزئی یک کلمه را برای بیاورند، بلکه حتی وقتی که آن ویژگی های جزئی اشکار می شود، “زیاد تر نادرست می کردند تا این که درست می انها گفتند.”
برای مثال، او گفت که مردم در زیاد تر موارد کلمه را به یادشان نمی‌آید و حتی وقتی که تلاش می‌کنند حروف یا ویژگی‌های دیگر کلمه را به یاد بیاورند «زیاد تر نادرست می‌کنند».
کلری او گفت: «افراد هنگامی که فکر می‌کردند کلمه نوک زبانشان است، تمایل داشتند که حس کنند ویژگی‌ای همانند سخن اول را می‌دانند، حتی وقتی که واقعاً نمی‌دانستند.» او افزود: «به عبارت دیگر، آنها حس می‌کردند که سخن اول کلمه‌ی مورد نظر را می‌دانند حتی اگر نتوانند به درستی آن را به یاد بیاورند. این نوشته اشاره به این این دارد که به گمان زیاد تعداد بسیاری از توانایی ذهنی ما درخصوص به یاد داشتن جزئی از کلمه امکان پذیر توهم باشد.»
آیا می‌توان جلوی «واژه فراموشی» را گرفت؟
هرچند تا این مدت علت این سندرم اشکار نیست اما الگوهای مشخصی وجود دارد که مشخص می کند کدام کلمات زیاد تر علتابراز این چنین حالتی خواهد شد و در نتیجه، تکنیک‌های مشخصی وجود دارد که میتواند به مقابله با این اتفاق پشتیبانی کند.
آبرامز در سال ۲۰۱۷ گفت که دو نوع از کلمات می باشند که زیاد تر در نوک زبانمان گیر می‌کنند، اسم‌های خاص و کلماتی که کمتر از آنها منفعت گیری می‌کنیم.
به این علت، تا وقتی که کلمات مربوط به اشیاء روزمره را به‌طور مکرر فراموش نمی‌کنید، نباید زیاد دلواپس توانایی‌ی حالت‌های گاه‌به‌گاه «واژه فراموشی» باشید. هرچند این حالت‌ها با افزایش سن زیاد تر می‌شود، اما به‌طور کلی به‌تنهایی نشانه‌ای از چیزی جدی همانند بیماری آلزایمر یا زوال عقل نیست.
آبرامز گفت که اگر نام «مداد» را فراموش کنید، این نشانه خوبی نیست. اما اگر نتوانید کلماتی همانند قسطنطنیه یا ترمودینامیک را برای بیاورید، این کاملاً طبیعی است.
آبرامز سال ۲۰۱۳ در ویدئویی برای انجمن روانشناسی آمریکا چند تاکتیک برای پشتیبانی به یادآوری کلمات را آموزش داده است. او می‌گوید: «افراد طبق معمول تلاش می‌کنند برای اشکار کردن کلمه، حرفی که با آن اغاز می‌شود را به یاد بیاورند. به نظر من این هجای اولیه است که واقعاً میتواند کلیدی باشد.»
او در ادامه گفت، اگر فکر می‌کنید سخن اول را می‌دانید، سپس تلاش کنید واج بعدی را اضافه کنید برای مثال اگر سخن اول «ل» است در ادامه فکر کنید که آیا کلمه با «لا»، «لی» «لو» اغاز می‌شود. شما امکان پذیر با این نوع جستجو کردن کلمه مورد نظر خود را بیابید.
دسته بندی مطالب