هشدار سنگین یک اقتصاددان به ورود اقتصاد ایران به مرحله خطرناک/ هیچ‌کس دلار بازار آزاد را گردن نمی‌گیرد/ ۶ عمل عاجل و سخت‌گیرانه دولت برای مدیریت بازار ارز_صبح سریع

نرخ نیمایی ارز از شنبه، ۲۴ آذر به تاریخ می‌پیوندد و بازار توافقی اغاز به کار می‌کند. بانک مرکزی دیروز در اطلاعیه جدیدی خبرداد با راه‌اندازی بازار ارز معامله های تجاری از روز شنبه ۲۴ آذر، صادرکنندگان در سامانه نیما می‌توانند با نرخ توافقی معامله های خود را انجام بدهند.

مفهموم اطلاعیه تازه بانک مرکزی در خصوص شکل‌گیری و تعمیق بازار یکپارچه ارز این است که فردا همه نرخ ارز توافقی، ارز اشخاص و سامانه نیما، یک نرخ می‌شود که مبنای محاسبه آن هم فقط اراعه و تقاضا در بازار است. از ابتدای بهمن‌ماه نیز همه بازارها در سامانه بازار توافقی مرکز مبادله با یکدیگر ادغام خواهد شد.

بر پایه اظهار بانک مرکزی، از اول بهمن‌ماه هم شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، فلزات اساسی رنگین و فرآورده‌های نفتی هم ارز خود را در بازار توافقی اراعه می‌کنند.

برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که این عمل می‌تواند در مدیریت بازار ارز تاثیرگذار باشد. به باور آن‌ها، انتقال معامله های نیما به بازار توافقی ارز در شرایط جاری که به اغاز سال نو میلادی نزدیک می‌شویم و تقاضا برای تسویه ارزی بالا می‌رود، علتافزایش اراعه ارز و مدیریت بازار خواهد شد.

در همین خصوص، حسین محمودی‌اصل، اقتصاددان می‌گوید: بعد از زمان‌ها تلاش و تذکر و با تاخیر زیاد، توزیع رانت افت اشکار می‌کند. به باور او، تنها راه حذف کسری بودجه و افت تورم در شرایط جاری حذف رانت است.

هیچ‌کس بازار آزاد ارز را گردن نمی‌گیرد

در این بین، اما برخی اقتصاددانان در کنار این تصمیم بانک مرکزی، هشدارهایی نسبت به بازار آزاد خواهند داد و اعتقاد دارند قبل هم همه این عمل های، باید بازار آزاد و نرخ آن پذیرفته شود؛ چراکه این نرخ، دیگر بازارها را راهبری می‌کند.

وحید شقاقی، اقتصاددان در این خصوص می‌گوید: دولت و بانک مرکزی، مهم‌ترین نهاد می باشند که باید یک برنامه روشن زمان‌بندی شده و باثبات برای سیاست‌های ارزی سرزمین داشته باشد.

وی می‌افزاید: در سال‌های تازه بانک مرکزی مکررا سیاست‌های ارزی و روبه رو خود را با او گفت و گو دلار تحول داده است. این نوشته فعالان اقتصادی را گیج می‌کنند و پیش‌بینی‌پذیری را افت می‌دهد و اختلالات اقتصادی را زیاد می‌کند.

این اقتصاددان تصریح می‌کند: در همین سال‌های تازه بانک مرکزی مدام رویکردهای خود را تحول داده است؛ از نرخ دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی که نقل شد و عیب هم در آن زمان گرفته شد، چون آن زمان آقای فرزین سخن بگویید از تثبیت نرخ ارز زد، تا او گفت و گو روبه رو بانک مرکزی با نرخ نیما. این چنین راه‌اندازی مرکز مبادله نقل شد. اکنون هم مجدد یک مرکز توافقی راه‌اندازی کرده‌اند.

شقاقی گفتن می‌کند: او گفت و گو این است که فردی دلار بازار آزاد را گردن نمی‌گیرد. این چنین روبه رو‌ای، واقعا یک روبه رو خطرناک با اقتصاد ایران است؛ به خصوص وقتی که تحریم‌ها تشدید می‌شود.

وی متذکر می‌شود: فقط من انتظارم از دولت این است که یک برنامه روشنی برای مهار و ارامش ارزی و مدیریت ارز داشته باشد. این مساله یک الزاماتی دارد که باید الزامات آن هم مراعات شود. اگر ما نتوانیم بازار آزاد را مهار کنیم، کل بازارهای دیگر پیرو بازار آزاد ارز حرکت می‌کند. یعنی من معتقدم بازار آزاد ارز، راهبر دیگر بازارهای ارزی و دیگر نرخ‌های ارزی است. الان عیب این است که فردی بازار آزاد ارز را گردن نمی‌گیرد.

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: الان قیمت دلار در بازار آزاد نزدیک به ۷۴ هزار تومان است. اول این نرخ را یک نفر باید گردن بگیرد و این نرخ را بپذیرد. آقای فرزین که می‌او گفت که این نرخ تلگرامی است و این نرخ را قبول ندارم و مردم به این نرخ نگاه نکنند.

شقاقی یادآور می‌شود: این در حالی است که زندگی و سفره مردم با نرخ بازار آزاد تعیین می‌شود؛ مگر می‌توانیم به آن دقت نکنیم. بر این مبنا، دولت اول باید نرخ بازار آزاد را بپذیرد و دوم برای مدیریت بازار آزاد دلار برنامه داشته باشد، اما الان هیچ کدام از این دو رکن مشاهده می‌شود.

این ۶ عمل عاجل و سخت‌گیرانه را دولت باید در پیش گیرد

این اقتصاددان می‌گوید: مسئله این‌جاست که اگر دولت بخواهد این کار را انجام دهد، یک الزامات و عمل های عاجل و سخت‌گیرانه‌ای ملزوم است؛ همانند حکمرانی ریال و مدیریت سخت‌گیرانه ریال در اقتصاد سرزمین. دومین عمل، کنترل حساب اندوخته است. سومین، مدیریت واردات و افت کسری‌های تجاری غیرنفتی است. چهارمین عمل، مبارزه سخت‌گیرانه با قاچاق و واردات غیررسمی است. پنجمین عمل، نظارت هوشمند بر مصرف منبع های ارزی سرزمین است. ششمین عمل، نظارت هوشمند بر نظام توزیع در بازار کالاست.

شقاقی می‌افزاید: این‌ها، الزامات مدیریت بازار ارز است. ما این الزامات را انجام نمی‌دهیم و بازار آزاد دلار را هم گردن نمی‌گیریم و آن را رها کردیم. این جهت می‌شود که دیگر نرخ‌ها پشت سر بازار آزاد اغاز به افزایش می‌کنند.

وی متذکر می‌شود: این اتفاق که بیفتد، جهت می‌شود که دیگر تورم به اعداد و سطوح بالاتر برسد. ما اگر نتوانیم بازار آزاد دلار را کنترل کنیم، تورم سال آینده بالای ۴۵ درصد خواهد شد. اگر تورم بالا رود، مجدد در یک دور باطل دلار را بالا می‌برد. مجدد همین دورهای باطل تکرار می‌شود. بر همین مبنا، مجدد داخل یک دورهای باطل در افزایش نرخ دلار و افزایش نرخ تورم می‌شویم. این الزامات اگر اجرایی نشود، نمی‌توانیم این دورهای باطل را متوقف کنیم و مردم له خواهد شد.

این اقتصاددان تصریح می‌کند: همه ما حالت معیشت مردم را می‌بینیم. دیگر شدیدتر از این واقعا طبقه متوسط و فقیر توان تحمل ندارد. این اتفاق عجیبی است که می‌افتد. من کاری با بازار توافقی ارز ندارم، نظر من این است که باید بازار آزاد مهار شود، چون راهبر و پیشرو و سیگنال‌دهنده بازار آزاد دلار است. این دلار بازار آزاد است که به اقتصاد علامت می‌دهد.

این هشدار را جدی بگیرید

شقاقی اصرار می‌کند: اگر نتوانیم دلار بازار آزاد را مهار کنیم، دیگر نرخ‌ها پشت سر نرخ بازار آزاد ارز حرکت خواهند کرد. آن زمان دیگر نمی‌توانیم اقتصاد را مدیریت کنیم و اقتصاد داخل مرحله خارج از کنترل می‌شود.

وی متذکر می‌شود: اولا باید دولت یک برنامه ارامش ارز طراحی کنیم و دوم این‌که، باید دلار بازار آزاد را بپذیرد و به این مساله ورود کند. سوم این‌که تدبیرها و الزامات و عمل های عاجل و سخت‌گیرانه داشته باشد تا حداقل دلار بازار آزاد داخل اعداد غیرواقعی نشود و در حد اعتدال خود نگه داری شود و از مسیر تعادلی خارج نشود.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید: یقیناً فعلا دلار بازار آزاد از مسیر تعادلی خارج نشده، اما من از دیروز و پریروز نگرانی‌هایی را در بین فعالان اقتصادی مشاهده می‌کنم که می‌تواند جهت شود دلار بازار آزاد از مسیر تعادلی هم خارج شود. این‌گونه دیگر نرخ‌ها باید جستوجو آن بدوند. یعنی بازار آزاد را نتوانیم مهار کنیم، دیگر نرخ‌ها همانند نرخ ترجیحی، نرخ توافقی و… باید جستوجو آن بدوند.

شقاقی درمورد تاثییر سیاست تازه ارزی دولت روی کسری بودجه گفتن می‌کند: خیر، این او گفت و گو‌هایی که نقل می‌شود که دولت می‌خواهد کسری بودجه را از بین بردن کند، اصلا ارتباطی به این نوشته ندارد. هر فردی دلار دارد و می‌خواهد بفروشد، با نرخ توافقی می‌فروشد و خریدار هم با این نرخ بخرد. بعدا هم می‌خواهند در بهمن‌ماه شرکت‌های صادراتی هم با این نرخ توافقی دلارها را در بازار آزاد اراعه کنند. این ربطی به کسری بودجه و تحلیل‌های نادرست ندارد.