۱میلیارد دلار کالابرگ، تصمیم اجتناب ناپذیر برای بهبود معیشت_صبح سریع

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیراً مسعود پزشکیان رئیس جمهور در مصاحبه‌ای با اشاره به تصمیم دولت برای اعطای کالابرگ به ۷ دهک پایین سرزمین او گفت: قدم اول معیشت مردم است که با تصمیماتی که گرفته شده در حال برنامه‌ریزی است و مقام معظم رهبری اجازه دادند نزدیک یک میلیارد دلار از صندوق گسترش ملی برداشت شود، این اعتبار به کالابرگ تبدیل خواهد شد و به ۷ دهک مردم داده می‌شود و این ادامه اشکار می‌کند.

پیش از آن نیز وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی  از برنامه حمایتی دولت در اغاز ماه مبارک رمضان و نوروز به‌اختصاصی برای دهک‌های کم‌درآمد سخن حرف های می بود که تا ۱۰ اسفند ماه مرحله نخست آن اجرایی می‌شود. به‌حرف های احمد میدری، در این مطرح کالابرگ الکترونیک به سه دهک اول جامعه به‌مقدار ۵۰۰ هزار تومان و برای بقیه دهک‌ها یعنی دهک‌های ۳ تا ۷ به‌مبلغ ۳۵۰ هزار تومان به‌ازای هر فرد تعلق می‌یابد و پیش‌بینی شده است این کالابرگ به ۷۰ درصد جامعه تعلق گیرد و ۱۱ قلم کالای اساسی را در بر گیرد.

در شرایطی که تورم روزافزون و افزایش قیمت کالاهای اساسی، زندگی تعداد بسیاری از خانواده‌ها به‌اختصاصی اقشار کم‌درآمد را تحت تأثیر قرار داده است، دولت با اجرای مطرح اعطای کالابرگ الکترونیک، تلاش می‌کند بخشی از سختی اقتصادی بر دوش مردم را افت دهد. این مطرح که در اغاز ماه مبارک رمضان و عید نوروز به اجرا درمی‌آید، می‌تواند حداقل برای این دو مناسبت مهم، مقداری از دغدغه‌های معیشتی مردم بکاهد.

مطرح کالابرگ الکترونیک با مقصد حمایتاز اقشار کم‌درآمد و افت سختی تورمی بر زندگی آن‌ها طراحی شده است. در شرایطی که قیمت کالاهای اساسی همانند روغن، برنج، گوشت و مرغ به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، این مطرح می‌تواند به خانواده‌ها پشتیبانی کند تا بخشی از نیازهای خود را با هزینه کم‌تر فراهم کنند، به‌اختصاصی در ماه رمضان که مصرف برخی کالاها افزایش می‌یابد و این چنین در اغاز عید نوروز که هزینه‌های خانوارها زیاد تر می‌شود، این مطرح می‌تواند نقش مؤثری در افت سختی اقتصادی ایفا کند.

کالابرگ، میراث حمایتی دولت سیزدهم برای دولت چهاردهم

یقیناً ایده تعلق کالابرگ به دهک‌های پایین جامعه به این دولت منحصر نمی‌شود، ماجرا از این قرار است که در اواخر دوران دولت سیزدهم و سپس از اجرای آخرین مرحله مطرح کالابرگ الکترونیکی برای زیاد تر دهک‌های جامعه در اردیبهشت‌ماه امسال که حرف های شده می بود بیشتر از ۹۰ درصد مورد اقبال و پذیرفتن مردم قرار گرفته می بود، مصوبه‌ای در دولت شهید رئیسی گذرانده شده می بود تا اعتبار برای این مطرح حمایتی فراهم شود و به اجرا در بیاید ولی با شهادت رئیس‌جمهور و معاوضه دولت، این کار معطل ماند.

دولت چهاردهم که در تابستان ۱۴۰۳ بر سر کار آمد، خبرداد حمایتاز اقشار صدمه‌پذیر را در دستورکار خود دارد. مطرح کالابرگ الکترونیکی یکی از روشهای اعمال این حمایتمی بود که طی دو مرحله اجرا، امتحان خود را بعد داده می بود و زیرساخت‌های آن نیز در سرزمین فراهم شده می بود.

طی چند مرحله پیگیری اشکار شد دولت چهاردهم هم تصمیم اجرای این مطرح را دارد و در پی آماده‌سازی ظرفیت‌ها و هم‌این چنین تخصیص اعتبار برای آن برآمده است. ماه قبل قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی خبرداد که با دقت به تکانه‌های اقتصادی و لزوم حمایتاز اقشار ضعیف جامعه، ملزوم است شب عید و ماه رمضان کالابرگ الکترونیکی به مردم داده شود و رئیس‌جمهور و وزارت تعاون بر آن اهتمام داشته باشند.

کالابرگ به‌معنی کوپنی‌شدن اقتصاد نیست

در شرایطی که سیاست‌های تورمی حذف ارز نیما و افزایش نرخ ارز رسمی سرزمین مشخصاً تبعات تورمی سنگینی را برای اقتصاد ایران به‌همراه داشته است و پچ پچ‌های افزایش سطح عمومی قیمت‌ها کاملاً محسوس است، حمایتاز اقشار ضعیف یکی از دغدغه مهم حاکمیت است. اجازه رهبر معظم انقلاب اسلامی برای برداشت ۱ میلیارد دلار از صندوق گسترش ملی، به‌منظور تخصیص برای توزیع کالابرگ بین ۷ دهک پایین جامعه، مهر اثباتی بر این ادعاست.

اما در این بین برخی از رسانه‌ها تلاش دارند با قیاس کالابرگ با کوپن حالت توزیع کالابرگ را هم به دستاویز سیاسی تبدیل و این عمل را رو به عقب گفتن کنند، این در حالی است که فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در خصوص قیاس کالابرگ با کوپن حرف های می بود: تعداد بسیاری بر این مسئله پافشاری می‌کنند که ما به سیستم کوپن‌دهی در قبل بازگشته‌ایم، در حالی که اراعه کالابرگ با سیستم کوپن‌دهی دوران جنگ تفاوت‌هایی دارد. کوپن‌دهی در دوران جنگ تحمیلی، در شرایطی اجرا شد که سرزمین با افتشدید کالاهای اساسی و شکل‌گیری بازار سیاه روبه رو می بود. در آن دوران، دولت ناگزیر می بود با توزیع کوپن، کالاهای محدود را به‌صورت عادلانه‌تر بین مردم تقسیم کند.

دو ویژگی مهم کوپن‌ها عبارت بودند از:

۱. افتکالاها: به‌علت شرایط جنگی و تحریم‌ها، تعداد بسیاری از کالاهای اساسی در سرزمین نایاب بودند.
۲. توزیع عمومی: کوپن‌ها بین همه افراد جامعه توزیع می‌شد تا مطمعن حاصل شود که همه به حداقل کالاهای مورد نیاز دسترسی دارند.

اما کالابرگ امروز، در شرایطی کاملاً متفاوت اجرا می‌شود. در زمان حاضر، سرزمین با افتکالاهای اساسی روبه رو نیست و بازار سیاهی برای این کالاها شکل نگرفته است.کالابرگ نه به‌علت بحران، بلکه به‌گفتن یک سیاست حمایتی موثر برای افزایش قوت خرید دهک‌های پایین جامعه توزیع می‌شود. این سیستم، به‌خلاف کوپن‌های دوران جنگ، تنها به اقشار نیازمند تعلق می‌یابد و از مکانیسم‌های مدرن و دیجیتال برای توزیع منفعت گیری می‌کند.

لزوم اعطای کالابرگ در ایام رمضان و عید نوروز

آن‌گونه که وزیر تعاون اظهار کرده است، این مطرح در دو مرحله یکی پیش از ماه مبارک رمضان و فرد دیگر در اغاز نوروز اجرا می‌شود و ۶۵ هزار میلیارد تومان برای آن اعتبار در نظر گرفته شده است، یقیناً باید او گفت که حمایتدولت‌ها از معیشت خانوارها محدود به ایران نیست و در دیگر کشورها و حتی در کشورهای گسترش‌یافته و اقتصادهای پیشرو نیز روشهای متنوعی از حمایتغذایی و معیشتی دولت‌ها از خانوارها دیده می‌شود.

اما مسئله‌ای که لزوم تخصیص کالابرگ در این ایام را به‌مراتب زیاد تر می‌کند، همزمانی ماه رمضان با عید نوروز است. اشکار است که مطابق تجارب قبل در این ایام مدام تقاضای کالای اساسی نسبت به دیگر ایام بالاتر می‌رود که همین امر تبدیل افزایش تقاضا در بازار خواهد شد.

منتقدان دیروز کالابرگ، حامیان امروز آن

در سال ۱۴۰۱ یکی از برتری‌های اجرای اصلاحات اقتصادی دولت، اصلاح روش پرداخت ارز ترجیحی به کالای اساسی و تحول شیوه حمایتخانوار از شکل غیرمستقیم به مستقیم می بود. در این سیاست یارانه نقدی به خانوار، جانشین تخصیص ارز ترجیحی به کالای اساسی شد که افزون بر یارانه‌ای می بود که به‌صورت نقدی پیش از این (یک مرحله سال ۱۳۸۹ و یک بار در سال ۱۳۹۸) پرداخت می‌شد. تحول شیوه حمایتاز خانوار در سال ۱۴۰۱ علتمتورم شدن اعتبارات تبصره هدفمندی یارانه‌ها در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ و قوانین بودجه سنواتی شد که قرار می بود زیان رفاهی خانوار را از طریق یارانه نقدی جبران کند.

در این شرایط برخی کارشناسان اقتصادی بر این باور بودند سختی معیشتی خانوار از طریق افزایش تورم ناشی از عدم تخصیص ارز ترجیحی به کالای اساسی می‌تواند جهت تشدید فقر و نابرابری شود و با دقت به اثرپذیری مستقیم کالاهای خوراکی از تورم، این نگرانی وجود داشت که توزیع یارانه به‌شکل نقدی نمی‌تواند در بهبود رفاه خانوار پشتیبانی کند و چون عدد یارانه نقدی ثابت است، به‌مرور زمان بار دیگر قوت خرید مردم افت می‌یابد و تاثییر یارانه از بین می‌رود،
این در حالی می بود که در همان سال‌ها، برخی از رسانه‌هایی که هم‌اکنون از کالابرگ حمایتمی‌کنند، این مطرح حمایتی دولت را بی‌تاثییر می‌خواندند و با کلیدواژه اقتصاد کوپنی تلاش در تخریب این سیاست داشتند.

ملزوم به ذکر است که یکی از سیاست‌های غیر قابل تحول جمهوری اسلامی در همه این سال‌ها، حمایتاز سفره معیشتی اقشار ضعیف و دهک‌های پایین جامعه بوده است و تخصیص کالابرگ آن هم در این شرایط به‌قطع تصمیمی الزامی و اجتناب‌ناپذیر می بود، سیاستی که با دقت به مجوز برداشت ۱ میلیارد دلار از صندوق گسترش ملی بنا به دقت اختصاصی رهبری به اقشار کم‌درآمد در دستور کار قرار گرفته است.

انتهای مطلب/+