چطور روال پیری را معکوس کنیم؟_صبح سریع

تحولی که بعد از سال ۲۰۱۱ در عرصه علمی رقم خورد، این نوشته را داخل مرحله‌ای جدی‌تر کرد. تیمی از پژوهشگران دانشگاه یو سی ال ای، از جمله اسون باکلانت، استیو هوروات و اریک ویلن، نشان دادند که می‌توان با منفعت گیری از الگوهای متیلاسیون دی ان ای، سن بیولوژیکی انسان را اندازه‌گیری کرد؛ روشی که کم کم به آزمون‌های خون برای تشخیص سن بیولوژیکی منتهی شد.

تفاوت سن بیولوژیکی و سن تقویمی چیست؟

به زبان ساده، سن تقویمی همان تعداد سال‌هایی است که از زمان تولد فرد قبل است. اما سن بیولوژیکی، معیار دقیق‌تری از سن واقعی بدن به لحاظ کارکرد زیستی و سلامت عمومی است. فردی که از نظر بیولوژیکی پیرتر از سن تقویمی خود باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سن قرار دارد. در حالی که جوان‌تر بودن بیولوژیکی، این خطرات را افت می‌دهد. در واقع، سن تقویمی امری ثابت و غیرقابل کنترل است؛ هر سال یک عدد به آن افزوده می‌شود و تغییری در این روال نمی‌توان داد.

اما سن بیولوژیکی به واسطه سبک زندگی، حالت سلامت و دیگر عوامل قابل تحول است. دکتر هانا کوپلمان توضیح می‌دهد که سن بیولوژیکی بر پایه شاخص‌هایی همانند خاصیت ارتجاعی پوست، تراکم استخوان‌ها و حتی شاخص‌های خونی تعیین می‌شود. به حرف های او، افرادی که مواظب سلامت خود می باشند، گمان بیشتری دارد که سن بیولوژیکی‌شان کمتر از سن تقویمی‌شان باشد؛ موضوعی که به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی و افت خطر بیماری‌ها تأثیر می‌گذارد.

چطور می‌توان سن بیولوژیکی را اندازه‌گیری کرد؟

برای تخمین سن بیولوژیکی، می‌توان از چندین شاخص زیستی منفعت گیری کرد. یکی از با اهمیت ترین راه حلها، بازدید متیلاسیون دی ان ای است؛ فرآیندی که الگوهای آن با افزایش سن تحول می‌کند و می‌تواند گفتن ژن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. این تغییرات گاه به ابراز بیماری‌های مرتبط با سن می‌انجامد. علاوه بر آن، شاخص‌هایی همانند سختی خون، سطح کلسترول، التهاب در بدن، کارکرد سیستم ایمنی، متابولیسم و سلامت اندام‌های حیاتی همانند قلب، کبد و کلیه نیز به فهمیدن بهتر سن بیولوژیکی پشتیبانی می‌کنند.

عوامل مؤثر بر سن بیولوژیکی

برخلاف ژنتیک که نقش ثابتی در طول عمر دارد، سبک زندگی می‌تواند تأثیر بسیاری بر سن بیولوژیکی بگذارد. تغییرات مثبت همانند ترک سیگار، ورزش منظم و اصلاح رژیم غذایی می‌تواند سن بیولوژیکی را افت دهد. در روبه رو، عواملی همانند بارداری یا بیماری‌های موقتی می‌توانند آن را افزایش دهند. در واقع تنها نزدیک به ۲۰ درصد از طول عمر تحت کنترل ژنتیک است و باقی آن به سبک زندگی بستگی دارد.

برخی از با اهمیت ترین عوامل اثرگذار عبارت‌اند از:

سیگار: مطالعات نشان داده‌اند که ترک سیگار می‌تواند سن بیولوژیکی فرد را تا ۱۳ سال افت دهد. سیگار، روال پیری را تسریع کرده و صدمه‌های سلولی گسترده‌ای به بدن داخل می‌کند.

ورزش: فعالیت بدنی منظم، با افزایش طول تلومرها در ربط است و می‌تواند سن بیولوژیکی را افت دهد. ورزش این چنین خطر بیماری‌هایی همانند مشکلات قلبی را نیز افت می‌دهد.

تغذیه: رژیم غذایی سالم و متعادل، از جمله افت مصرف قند و افزایش دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی، تأثیر مستقیمی بر سن بیولوژیکی دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تغذیه سالم، به افت سن بیولوژیکی پشتیبانی می‌کند.

بارداری: مطالعات نشان داده‌اند که بارداری امکان پذیر سن بیولوژیکی را تا دو سال افزایش دهد، اما برخی زنان بعد از زایمان، با بهبود شرایط بدنی، افت قابل توجهی در سن بیولوژیکی توانایی می‌کنند.

بیماری‌ها: حتی بیماری‌های موقت می‌توانند بر سن بیولوژیکی تأثیر بگذارند. تحقیقاتی که در بریتانیا در سال ۲۰۲۳ انجام شد، نشان خواهند داد که رابطه معکوسی بین مقدار بیماری و سن بیولوژیکی وجود دارد.

آیا راه حلهای ضدپیری مؤثر می باشند؟

تعداد بسیاری از ترفندهای ضدپیری امروزی امکان پذیر ظاهر فرد را جوان‌تر کنند، اما توانایی واقعی در افت سن بیولوژیکی ندارند. متخصصان هشدار خواهند داد تعداد بسیاری از این راه حلها، تبلیغاتی و فاقد پشتوانه علمی می باشند. با این حال، برخی عمل های مبتنی بر شواهد علمی می‌توانند به بهبود سن بیولوژیکی پشتیبانی کنند.

تحول به سمت رژیم غذایی گیاهی و ورزش می‌تواند تنها در چند هفته، سن بیولوژیکی را بهبود بخشد. مراقبت از پوست با منفعت گیری از موادی همانند رتینول و آنتی‌اکسیدان‌ها، به همراه تغذیه سالم، فعالیت بدنی و افت استرس، به بهبود سلامت عمومی و افت آثار پیری پشتیبانی می‌کند.

آیا انجام آزمون سن بیولوژیکی قیمت دارد؟

با وجود نوظهور بودن این آزمایش‌ها، نظرات درمورد کارایی آن‌ها متفاوت است. این آزمایش‌ها می‌توانند تصویری کلی از حالت سلامت بدن اراعه دهند، اما نباید به‌تنهایی به آن‌ها تکیه کرد. اگر به جستوجو فهمیدن تأثیر سبک زندگی بر روال پیری هستید، انجام آن سودمند است، ولی نباید آن را معیار قطعی سلامت دانست.

تنها آزمایش‌هایی که دارای برسی علمی و قضاوت تخصصی می باشند، قابل اعتمادند.بهتر است پیش از خرید هر آزمایش، بازدید شود که آیا نتایج آن در نشریات علمی معتبر انتشار شده است یا خیر. این چنین اگر آزمایشی نتایج متغیر و غیرقابل پیش‌بینی اراعه دهد، به گمان زیادً از اعتبار علمی کافی برخوردار نیست.

در نهایت، اختلاف بین سن بیولوژیکی و سن تقویمی می‌تواند دیدگاه تازه‌ای نسبت به سلامت و پیری به همراه آورد. هرچند تا این مدت در مرحله های اولیه بازدید علمی قرار دارد، اما سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، ورزش و مراقبت از سلامت روان، ابزارهایی در دست ما می باشند که می‌توانند روال پیری را کند کنند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند. پیشرفت در شناخت سن بیولوژیکی می‌تواند آینده‌ای نویدبخش در پزشکی فردمحور رقم بزند.