پزشکیان چه مقدار بدهی به ارث برده است؟/ جمع بدهی‌های دولت از تشکیل ناخالص داخلی جلو زد_صبح سریع

مسعود پزشکیان در حالی یک هفته قبل در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری پیروز شد که به باور اقتصاددانان، از زمان اغاز به کار، مجموعه‌ای از چالش‌ها را در قسمت‌های گوناگون اقتصاد خواهد داشت و تنها یک نسخه جامع و عملی، می‌تواند گره‌گشای اقتصاد ایران باشد.

در این بین، گزارش‌ها مشخص می کند که دولت مسعود پزشکیان حداقل طی ۴ سال آینده باید ۷۷۵ هزار میلیارد تومان بدهی بازمانده از دولت جاری را تسویه کند. بر پایه گزارش تازه وزارت امور اقتصاد و دارایی، مقدار تعهدات تشکیل شده ناشی از فروش اوراق مالی در دولت سیزدهم برای سال‌های آتی با قیمت اسمی ۷۷۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان معادل ۵.۵ درصد تشکیل ناخالص داخلی به قیمت‌های جاری سال ۱۴۰۲ است.

این گزارش در حالی که بدهی ۸۷۰ هزار میلیارد تومانی دولت سیزدهم از محل انتشار کردن اوراق را که اخیرا در فضای مجازی انتشار شده می بود، رد کرد و وزارت اقتصاد متذکر شد: عدد بدهی به نادرست با اوراق شراکت شهرداری‌ها جمع شده؛ در حالی که تعهدات دولت فقط رقم ۷۷۵ هزار میلیارد تومان است که در سال‌های آتی برای بازپرداخت اوراق انتشار شده در دولت سیزدهم تسویه خواهد شد.

بر پایه اظهار وزارت اقتصاد، یقیناً ۹۵ هزار میلیارد تومان دیگر نیز مانده تعهداتی است که تا آخر سال ۱۴۰۴ باید به علت انتشار کردن اوراق توسط دولت دوازدهم بازپرداخت شود. این چنین بنا به این گزارش، اما از سال ۱۴۰۰ با روی کار آمدن دولت سیزدهم و افزایش سهم دیگر منبع های از بودجه عمومی، نسبت انتشار کردن اوراق مالی به GDP با وجود رشد اقتصادی، در سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، ثبت اعداد ۲.۸ درصد، ۲.۱ درصد و ۲.۵ درصد می بود.

عدد واقعی بدهی دولت چه مقدار است؟

غلامرضا سلامی، اقتصاددان در عکس العمل به گزارش‌هایی درمورد عدد بدهی دولت، می‌گوید: این اعداد و رقم های گمراه‌کننده است و عدد بدهی دولت بیشتر از این‌ها و بالای ۱۰ هزار همت است.

وی با اراعه یک جدول درمورد بدهی دولت، می‌گوید: رقمی که انتشار شده و الان در فضای مجازی مشاهده می‌شود، گمراه‌کننده است و نسبت به کل بدهی دولت زیر ۱۰ درصد است.

این اقتصاددان توضیح می‌دهد: بدهی‌ای که فقط دولت به بانک‌ها دارد، در نزدیک به ۱۱۰۰ همت است که ۵۰ درصد آن تقریبا در همین دوره سه سال قبل تشکیل شده است. بدهی‌ای که دولت به سازمان تامین اجتماعی دارد، ۷۰۰ همت است. چند بدهی دیگر هم داریم و یکی از آن‌ها، اوراق (سررسید سه ساله) است که در نزدیک به ۸۵۰ همت است.

سلامی در ادامه می‌گوید: علاوه بر اعداد و ارقامی که در جدول مشاهده می‌کنید که از اطلاعات مرکز پژوهش‌های مجلس و بانک مرکزی استخراج شده است، دولت رقم وحتشناکی بابت تامین زیان‌های سنواتی بانک‌ها و شرکت‌های دولتی بدهی دارد. شما حساب کنید شرکت‌های دولتی به بانک‌ها، برای مثال بانک ملی که چند ده هزار میلیارد تومان زیان سنواتی دارد، چه فردی باید تامین کند؟ سهامدار کیست؟ سهامدار دولت است دیگر! باید این پول را تامین کند. بانک سپه و گسترش صادرات نیز همین‌طور. بانک‌های دولتی کلا این شرایط را دارند.

وی می‌افزاید: بانک‌های خصولتی هم تا آن‌جایی که دولت سهم دارد. اما در کل همه این‌ها بدهی است. اکنون این‌که چه مقدار در این سه سال تشکیل شده و چه مقدار هم از دولت‌های قبل آمده، باید تجزیه و تحلیل شود، اما به‌هرحال روال افزایش بدهی‌ها در دولت سیزدهم نه‌تنها کمتر نشد، بلکه زیاد تر هم شد.

این اقتصاددان متذکر می‌شود: بر این مبنا، اعداد و ارقامی که گفتن می‌شود که نزدیک به ۷۷۵ هزار میلیارد تومان است، گمراه‌کننده است. همان گونه که گفتم، اگر بدهی‌ها را جمع بزنید، بالای تشکیل ناخالص داخلی می‌شود.

سلامی یادآور می‌شود: اگر صندوق بازنشستگی کشوری و لشگری اکچوئری شوند، به‌علت این‌که کسری دارند و این کسری را هم دولت باید تامین کند، یک ضمانت دیگر به تعهدات دولت اضافه می‌شود که رقم بالایی است. همین امسال بیشتر از ۴۰۰ همت کسری را دولت می‌دهد و حتی امکان پذیر زیاد تر از این عدد هم باشد. پارسال در نزدیک به ۳۵۰ همت کسری صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری می بود.

دولت پزشکیان توان پرداخت بدهی‌های دولت را دارد؟

این اقتصاددان در ادامه می‌گوید: بر این مبنا، اعداد و ارقامی که انتشار می‌کنند، درست نیست و باید جمع بدهی‌ها را گره زد. همه دولت‌ها در تشکیل این بدهی تقصیر کار بودند، ولی این‌که دولت سیزدهم بخواهد خود را از این بدهی‌ها مبرا کند، درست نیست. همان گونه که گفتم، فقط در رابطه بدهی به سیستم بانکی، روال افزایش بدهی به سیستم بانکی در دولت سیزدهم به مراتب بالاتر از دولت‌های قبل بوده است.

سلامی در جواب به این سوالی که آیا دولت پزشکیان توان پرداخت این مقدار بدهی را دارد؟ می‌افزاید: دولت چهاردهم به هیچ‌وجه این توان را ندارد. در واقع حالت سختی وجود دارد؛ به خصوص در رابطه صندوق‌های بازنشستگی وضع زیاد بحرانی است.

وی اصرار می‌کند: صندوق‌های بازنشستگی همانند بمب ساعتی کار می‌کنند؛ مگر این‌که ما به‌طور کلی تحول اساسی در سیاست‌ها داشته باشیم؛ یعنی برگردیم به اقتصاد جهانی، تجارت بین‌المللی و تحریم‌ها برداشته شود و نفت صادر کنیم.

این اقتصاددان ادامه می‌دهد: این چنین علاوه بر این‌که اندوخته‌گذاری می‌کنیم، جذب اندوخته خارجی و داخلی هم داشته باشیم تا بتوانیم درآمد تشکیل کنیم و از همین طریق، هزینه‌های جاری دولت و بدهی‌ها پرداخت کنیم.

سلامی با مطرح این سوال که ما در حالی که کسری بودجه داریم، چطور می‌توانیم بدهی‌ها را تسویه کنیم؟ می‌گوید: ما هنگامی کسری بودجه داریم، سال به سال بر بدهی‌های ما اضافه می‌شود.

وی خاطرنشان می‌کند: ما برای این‌که بتوانیم بدهی‌ها را تسویه کنیم، باید مازاد درآمد داشته باشیم. مازاد درآمد از طریق درآمدهای جاری تشکیل نمی‌شود، ولی از طریق درآمدهای نفتی باید بتوانیم این کار را کنیم. یعنی هزینه‌های جاری را از طریق مالیات‌ها تامین کنیم و منبع های نفتی را صرف اندوخته‌گذاری و پرداخت بدهی‌ها کنیم.