رقابت ایران و آمریکا در بازار پسته؛ چرا جایگاه پسته ایران کم شدن کرده است؟_صبح سریع

لوئو لایی آن، تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین در ادامه نوشت: ماه‌های مرداد و شهریور فصل به ثمر رسیدن پسته است. «داریوش سالم پور»، یکی از مقامات وزارت کشاورزی ایران چندی پیش او گفت که مقدار تشکیل پسته امسال در ایران نزدیک به ۳۰۰ هزار تن رسیده که در قیاس با دو سال قبل، ۱۵ درصد افزایش یافته است. نیمی از تشکیل پسته مصرف داخلی است و نیم دیگر هم به دیگر کشورها صادر می‌شود و این محصول از نظر ارزآوری رتبه اول در محصولات کشاورزی را داراست.  

پسته ایران قیمت بالای تغذیه‌ای و طعم خوبی دارد و از محبوبیت مصرف کنندگان کشورهای گوناگون برخوردار است. من و همکارانم زمان سفر به ایران و برگشت به چین، حتما پسته، زعفران و دیگر تولیدات مخصوص ایران را با خود می‌آوریم. در پلتفرم‌های مهم تجارت الکترونیک چین همانند Taobao و Pinduoduo، تعداد بسیاری از بازرگانان شامل برخی وبلاگ‌نویسان ایرانی می باشند که پسته ایران را می‌فروشند.

با این حال، در قیاس با پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، در سوپرمارکت‌های سنتی چین پسته ایران به ندرت دیده می‌شود و بجای آن پسته آمریکا در همه جا به چشم می‌خورد. این یک حقیقت را منعکس می‌کند: ایالات متحده گوی سبقت را از ایران در صنعت پسته ربوده است.

مطابق گزارش رسانه‌های ایران، پسته ایران در سال ۲۰۰۰ نزدیک به ۸۰ درصد از بازار جهانی را به خود تعلق داده می بود، اما در سال‌های تازه، ایران به گفتن بزرگترین تشکیل کننده و صادرکننده پسته در جهان، جای خود را به آمریکا داده است. ایران سال قبل ۱۲۰ هزار تن پسته به قیمت نزدیک به یک میلیارد دلار صادر کرد. این مبلغ زیاد زیاد نیست اما مربوط به معیشت صدها هزار پسته کار ایرانی است. برای دولت ایران، کاشت و فرآوری پسته از صنایع ستونی مهم است و بازار پسته «میدان جنگ» است که نمی‌توان آن را از دست داد. رسانه‌های ایرانی حتی از عبارت «جنگ پسته» برای توصیف رقابت با آمریکا برای کسب مقام اول در بازار پسته منفعت گیری می‌کنند.

به باور کارشناسان علت پیشی گرفتن جایگاه جهانی پسته ایران توسط آمریکا عمدتاً به علت عواملی همانند تحریم‌های ایالات متحده، خشکسالی و تشدید رقابت است.

ایالات متحده مدعی است که تحریم‌های این سرزمین علیه ایران محدود به حوزه‌هایی همانند صنایع نظامی، مالی و نفت و گاز است، اما در واقع تحریم‌ها تقریباً همه‌ عرصه‌ها را پوشش می‌دهد و مشتریان خارجی زمان تجارت با بازرگانان ایرانی با مشکلات پرداخت روبه رو خواهد شد و به این ترتیب صادرات پسته، زعفران، فرش و محصولات برتر سنتی ایران را تحت تاثییر قرار می‌دهد. می‌توان او گفت صنایع وابسته ایران در رقابت‌های بین‌المللی گره خورده‌اند که بی‌تردید مزیت رقابتی ناعادلانه‌ای را برای رقبای آمریکایی و دیگر کشورها به همراه دارد.

خشکسالی نیز عامل مهمی در افت تشکیل پسته ایران است. ۶۰ درصد پسته ایران در کرمان تشکیل می‌شود، اما به علت تغییرات اقلیمی و افت کیفیت آب‌های زیرزمینی، خشکسالی‌ها در این استان شدت یافته و برخی از پسته کاران از این منطقه به مناطق دیگر مهاجرت کرده‌اند. خشکسالی فقط بر تشکیل پسته تأثیر نگذاشته و «مسعود پزشکیان» رئیس جمهور ایران اخیراً نوشته جابجایی پایتخت را نقل کرده، موضوعی که علت مهم آن  افتشدید آب در تهران است.

علاوه بر این، با ادامه رشد تقاضای جهانی پسته، تعداد بسیاری از کشورها مساحت مناطق کاشت پسته را افزایش داده‌اند که این کار علتشده که کشت، فرآوری و تجارت پسته به یک صنعت زیاد رقابتی تبدیل شود. علاوه بر آمریکا، ایران با رقبای بین‌المللی بیشتری همانند ترکیه و سوریه نیز روبه رو است.

با این حال، چشم انداز صنعت پسته ایران هم چنان قابل دقت است. اگرچه حجم تشکیل و صادرات پسته آمریکایی از ایران فرا رفته، اما تا این مدت طعم آن با پسته ایران قابل قیاس نیست. پسته ایرانی در قیاس با پسته آمریکایی، دارای فرهنگ طویل، گونه‌های غنی‌تر، طعم شیرین‌تر و مواد سالم‌تر است و می‌تواند ذائقه مصرف کنندگان را تسخیر کند.

اتاق بازرگانی ایران و چین در گزارشی اظهار کرده که چین یکی از بزرگترین خریداران پسته ایران است و این چنین بازاری با بیشترین پتانسیل رشد در آینده به حساب می‌آید؛ این امید وجود دارد که فعالان این صنعت به بازاریابی در چین اهمیت بسیاری بدهند.

پسته ایرانی اگرچه در این صنعت از شهرت خوبی برخوردار است، اما برای مصرف کنندگان عمومی چینی چندان شناخته شده نیست و باید تلاش بسیاری برای تبلیغ آن انجام داد. «هفتمین نمایشگاه واردات چین» که آبان ماه امسال در شانگهای برگزار می‌شود فرصتی خوب برای صادرکنندگان پسته ایرانی است که نباید از دست داد.