کشورهای گوناگون برای مقابله با اعتیاد جوانان به شبکه‌های اجتماعی چه تمهیداتی اندیشیده‌اند؟_صبح سریع

این روزها، والدین دلواپس‌تر و کودکان روز به روز به شبکه‌های اجتماعی معتادتر خواهد شد. در فرانسه، عضویت در شبکه‌های اجتماعی برای افراد زیر ۱۳ سال اصولاً ممنوع است و نوجوانان بین ۱۳ تا ۱۵ سال نیز به رضایت والدین نیاز دارند.

با این حال، دور زدن این محدودیت‌ها زیاد آسان است؛ به گفتن مثال، تعداد بسیاری از نوجوانان با دستکاری تاریخ تولد یا از طریق منفعت گیری از گوشی هوشمند افراد دیگر به راحتی به محتوای شبکه‌های اجتماعی دسترسی اشکار می‌کنند.

در چندین مطالعه به تأثیرات منفی و مخرب شبکه‌های اجتماعی اشاره شده است. آخرین مورد، گزارشی است که در فرانسه در اواخر ماه آوریل با همراهی کمیسیونی متشکل از کارشناسان انجام شد. این گزارش منفعت گیری از تلفن همراه  را  از سن ۱۱ سالگی به سپس پیشنهاد می‌کند و منفعت گیری از تلفن هوشمند پیش از ۱۳ سالگی و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی پیش از ۱۵ سالگی را مناسب نمی‌داند، چرا که این کمیسیون بر «ماهیت اعتیادآور» این شبکه‌ها پافشاری کرده است.

مطابق همین گزارش، ۳۵ درصد از کودکان ۷ تا ۱۲ سال و ۸۹ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله اکنون تلفن‌های هوشمند  شخصی خود را دارند.

بیشترین محدودیت سنی برای استرالیایی‌ها

دولت استرالیا بر پایه لایحه‌ای که از سال جاری اجرایی می‌شود، تصمیم گرفته تا از قانون‌گذاران فرانسه هم فراتر رود و سن حداقلی برای منفعت گیری از شبکه‌های اجتماعی را بین ۱۴ تا ۱۶ سال تعیین کند. این تصمیم روز سه‌شنبه، ۱۰ سپتامبر (۲۰ شهریور ۲۰۲۴) توسط آنتونی آلبانیزی، نخست‌وزیر استرالیا اظهار شد. به این ترتیب، استرالیا یکی از اولین کشورهای جهان می‌شود که بیشترین محدودیت سنی را برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی اعمال می‌کند.

نخست وزیر استرالیا با «آفت» نامیدن این پلتفرم‌ها برای جوانان، خبرداد تا وقتی که این قانون به مرحله اجرا برسد، یک آزمایش سنجش سن پیش از ورود به شبکه‌های اجتماعی در ماه‌های آینده به اجرا خواهد در آمد. با این‌ حال، تحلیل‌گران اعتقاد دارند که کنترل این محدودیت سنی هم چنان دشوار است. توبی موری، استادیار علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات در دانشگاه ملبورن، معتقد است که تا این مدت حتی اشکار نیست که ابزارهای فنی ملزوم برای اعمال این چنین محدودیتی وجود داشته باشد. وی اصرار کرد: «دولت در حال آزمایش فناوری‌ها برای قبول سن است. اما ما می‌دانیم که راه حلهای جاری قابل مطمعن نبوده و به راحتی قابل دور زدن و یا برای حریم خصوصی کاربران خطرناک می باشند.»

فرانسه و استرالیا تنها کشورهایی نیستند که از افزایش منفعت گیری کودکان از صفحه نمایش و به اختصاصی شبکه‌های اجتماعی نگرانند. چندین سرزمین دیگر نیز تدابیری در این عرصه اتخاذ کرده‌‌اند.

اسپانیا؛ حداقل سن برای عضویت درشبکه‌های اجتماعی ۱۶ سال

شورای وزیران اسپانیا در ماه ژوئن لایحه‌ای را تصویب کرد که حداقل سن برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی را ۱۶ سال تعیین می‌کند.

در اسپانیا، اکنون برای افتتاح یک حساب کاربری و اتصال به تیک‌تاک، اینستاگرام یا ایکس به اجازه والدین نیاز است. آژانس حفاظت از داده‌های اسپانیا (AEPD) اظهار کرده است که روی گسترش یک سیستم شناسایی کار می‌کند تا از دور زدن افراد زیر سن قانونی زمان تشکیل حساب‌های خود جلوگیری کند.

۵۰ هزار دلار جریمه در فلوریدا

در ایالات متحده، از ماه مارس ۲۰۲۴ مطابق قانونی که در ایالت فلوریدا تصویب شده، نوجوانان زیر ۱۴ سال دیگر حق اسکرول یا همان مرور صفحات شبکه‌های اجتماعی را ندارند. این قانون که توسط ران دی‌سانتیس، فرماندار جمهوری‌خواه فلوریدا امضا شده‌است، بار مسئولیت را به دوش پلتفرم‌ها انداخته و برای شرکت‌هایی که «آگاهانه یا از روی بی‌احتیاطی» این قانون را نقض کنند، جریمه سنگینی به مبلغ ۵۰ هزار دلار در نظر گرفته است.

یقیناً نوجوانان بین ۱۴ تا ۱۵ سال می‌توانند با رضایت والدین در شبکه‌های اجتماعی ثبت‌نام کنند و از ۱۶ سال به سپس آزادانه به این پلتفرم‌ها دسترسی داشته باشند.

ایالت‌های یوتا و آرکانزاس نیز دسترسی کودکان به شبکه‌های اجتماعی را محدود کرده‌اند. در سطح فدرال نیز لایحه‌ای که حداقل سن برای عضویت در پلتفرم‌ها را ۱۳ سال تعیین می‌کند در ماه ژوئیه توسط مجلس سنا تصویب شد، اما تا این مدت در مجلس نمایندگان به رای گذاشته نشده است.

ممنوعیت منفعت گیری شبانه از اینترنت برای افراد زیر ۱۸ سال در چین

چین پیشتاز مبارزه با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در جهان است. این سرزمین رابطه جوانان با صفحات نمایش را زیاد جدی می‌گیرد، که یقیناً به آن اجازه می‌دهد علاوه بر مقابله با اعتیاد دیجیتال، کنترل سیاسی بیشتری بر جمعیت خود و این چنین شرکت‌های فعال در این حوزه اعمال کند.

در چین، اگرچه محدودیت سنی خاصی برای ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی تعیین نشده است، اما دولت این سرزمین از سال ۲۰۲۳ دسترسی افراد زیر ۱۸ سال به اینترنت را بین ساعات ۲۲ شب تا ۶ صبح ممنوع کرده است.

این قانون که به نام «ضد اعتیاد» و «ضد نزدیک‌بینی» شناخته می‌شود، این چنین زمان اتصال کودکان به اینترنت را بسته به سن آن‌ها بین ۴۰ دقیقه تا ۲ ساعت در روز محدود می‌کند. برای کودکان زیر ۱۳ سال، دسترسی به اینترنت باید توسط والدین قبول شود، که این کار با منفعت گیری از کدهای صادر شده برای نوبت‌های ۳۰ دقیقه‌ای انجام می‌شود.

اپلیکیشن چینی تیک‌تاک نیز از این قوانین مستثنی نیست، به‌طوری که افراد زیر ۱۴ سال فقط به زمان ۴۰ دقیقه در روز می‌توانند از آن منفعت گیری کنند. این چنین، بازی‌های ویدئویی آنلاین نیز محدود شده‌اند و کودکان و نوجوانان فقط اجازه دارند سه ساعت در هفته از این بازی‌ها منفعت گیری کنند.

یک قانون «نمادین» در تایوان

در سال ۲۰۱۵، یعنی پیش از ظهور تیک‌تاک و منفعت گیری روزافزون از این چنین برنامه‌هایی در بین نوجوانان، تایوان تلاش کرد تا با تصویب قانونی نمادین، زمان وجود کودکان در روبه رو نمایشگرها را افت دهد. این قانون برای والدینی که به فرزندان خود اجازه خواهند داد «بیشتر از زمان معقول» در روبه رو نمایشگرهای دیجیتال باشند، جریمه ۱۵۰۰ دلاری در نظر گرفته است.

اما با وجود برخی موارد گزارش شده، این قانون در عمل به‌ندرت اجرا شده است. مطابق گزارش روزنامه تایپه تایمز، زیاد تر شکایات از سوی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های مستمندی بوده که اعتیاد دیجیتال را در نوه‌هایشان مشاهده کرده بودند اما توان پرداخت جریمه را نداشتند.

به هر روی، به علت سختی در اثبات این تخلفات، هیچ جریمه‌ای به مرحله اجرا در نیامد. وزیر بهداشت تایوان که مسئول تدوین این قانون می بود، در نهایت اعتراف کرد که مقصد مهم این قانون زیاد تر نمادین بوده است.

مطرح «وقفه دیجیتال»

در غیاب قوانین اشکار، در ماه‌های تازه ناظر ظهور چندین مطرح ابتکاری بوده‌ایم که خواستار متوقف کردن منفعت گیری از تلفنهای هوشمند می باشند. به گفتن مثال، چندین شهرداری در ژاپن تصمیم گرفته‌اند که دانش‌آموزان مدارس خود را با تلفن‌های همراه بدون دسترسی به اینترنت تجهیز کنند. مطابق گزارش رادیو فرانس اَنفو فرانسه، این تلفن‌ها تنها امکان تماس با شماره‌های اضطراری و فهرستی از مخاطبین قبول شده توسط والدین را فراهم می‌کنند.

در فرانسه، ایده دور نگه داشتن تلفنهای هوشمند نیز دلنشین است. در کنفرانس مطبوعاتی بازگشایی مدارس در ۲۷ اوت (۶ شهریور)، نیکول بلوبه، وزیر قبل آموزش و پرورش فرانسه، از معارفه مطرح «وقفه دیجیتال» خبر داد که در ۱۹۹ مدرسه راهنمایی به طور آزمایشی اجرا خواهد شد و سپس از سال ۲۰۲۵ به طور سراسری به کار گرفته خواهد شد. اکنون، قانون فرانسه منفعت گیری از تلفن‌های هوشمند را در مدارس و کالج‌ها ممنوع کرده است، اما هر مدرسه خودش مختار است که چطور این قانون را عملیاتی کند.

سیستم تازه «به معنی کنار گذاشتن تلفن همراه از سوی دانش‌آموزان» است، به این صورت که آنها باید تلفن‌های خود را در زمان ورود به مدرسه در یک کمد قرار دهند و تنها در زمان ترک مدرسه آن را بازپس گیرند. نخست‌وزیر تازه فرانسه، میشل بارنیه، تا این مدت در رابطه این قضیه اظهار نظری نکرده است.

۱۰ روز بدون صفحه نمایش

در این بین، چندین انجمن به قضیه اعتیاد به صفحه‌نمایش‌ها پرداخته‌اند. «انجمن روبه رو با صفحه نمایش» در سال ۲۰۲۳ ابتکاری به نام «۱۰ روز بدون صفحه‌نمایش» را راه‌اندازی کرد.

نزدیک به ۵۰۰ موسسه آموزشی در این مطرح شرکت کردند که شامل ۷۵ هزار دانش‌آموز می بود که همه انها موافقت کردند تلفن‌های خود را کنار بگذارند. این شراکت نشان‌دهنده آگاهی و اراده قوی برای عمل در این عرصه است.