کن ۲۰۲۵؛ آغازی جنجالی با ممنوعیت برهنگی بر فرش قرمز_صبح سریع

از ۱۳ تا ۲۴ مه ۲۰۲۵، شهر ساحلی کن در جنوب فرانسه بار دیگر به پایتخت جهانی سینما تبدیل شده است. هفتاد و هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن با وجود چهره‌های بزرگ سینما، کارگردانان شاخص، ستاره‌های فرش قرمز و صدها خبرنگار از سراسر جهان، روز سه‌شنبه ۱۳ مه با نمایش فیلم «The Shrouds» به کارگردانی دیوید کراننبرگ در قسمت خارج از مسابقه اغاز شد.

ژولیت بینوش بازیگر تحسین‌شده‌ی فرانسوی ریاست داوران مهم این دوره از جشنواره بر مسئولیت دارد. او به همراه اعضای هیئت داوران از جمله لارا پویراس کارگردان مستند «Citizenfour»، پیتر بردشاو منتقد ارشد گاردین، عمر سی بازیگر فرانسوی فیلم «Untouchable»، و نادین لبکی کارگردان لبنانی «Capernaum»، ماموریت انتخاب برندگان نخل طلا و جوایز مهم را بر مسئولیت دارند.

در این دوره، بیشتر از ۶۰ فیلم از کشورهای گوناگون در قسمت‌های رقابتی، نوعی نگاه، نمایش اختصاصی، کلاسیک‌های کن و بازار فیلم به نمایش درمی‌آیند.

۲۲ فیلم در قسمت رقابتی مهم وجود دارند که برخی از آن‌ها، تازه ترین ساخته‌های فیلم‌سازان نام‌آشنا همانند پائولو سورنتینو، یورگوس لانتیموس و هیرکازو کورئیدا می باشند.

جشنواره امسال، با اصرار بیشتری بر تنوع فرهنگی و وجود فیلم‌سازان زن و سینمای جهان، تلاش کرده تعادلی بین آثار هنری و گیشه‌پسند برقرار کند.

بازار فیلم کن نیز همزمان با جشنواره، میزبان قراردادها و مذاکراتی است که آینده سینمای جهان را شکل خواهند داد.

در کنار نمایش فیلم‌ها، فرش قرمز کن امسال با یک تصمیم او گفت و گو‌برانگیز اغاز شد ممنوعیت برهنگی و لباس‌های زیاد حجیم، تصمیمی که بیشتر از فیلم‌های افتتاحیه، در صدر اخبار روز اول قرار گرفت.

اغاز تب‌وتاب کن؛ شهر آماده پذیرایی از جهان سینما

شهر ساحلی کن فرانسه این روزها مجدد با حال و هوای یکی از بزرگ‌ترین جشنواره ها سینمای جهان عجین شده است؛ شهری که این روزها دچار رفت‌وآمد خبرنگاران، سلبریتی‌ها، کارگردانان و منتقدان سینما از سراسر جهان است. فرش قرمز کاخ جشنواره پهن شده، برنامه اکران‌ها نهایی شده، و بازار فیلم کن هم بار دیگر به محل دادوستد بزرگ‌ترین پروژه‌های سینمایی تبدیل شده است.

چه خبر از سینمای ایران در کن؟

در بین آثار راه‌یافته به قسمت مسابقه مهم جشنواره کن ۲۰۲۵، وجود دو فیلم ایرانی بیشتر از دیگر موارد جلب دقت می‌کند، «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی و «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی.

روستایی که بعد از حواشی گسترده حوالی «برادران لیلا» و محکومیت قضایی‌اش، مدتی از صحنه بین‌المللی دور مانده می بود، این بار با درامی اجتماعی و زن‌محور به جشنواره بازگشته است؛ فیلمی با بازی پریناز ایزدیار، پیمان معادی و فرشته صدرعرفایی که محصول مشترک ایران و فرانسه است. دلنشین دقت است که  تا آخرین لحظات رسیدن فیلم به جشنواره حواشی زیاد بسیاری داشت اما سرانجام نام فیلم در لیست‌های نهایی دیده شد. 

از نظر دیگر، جعفر پناهی با اثری تازه و بدون مجوز رسمی، بار دیگر به کن بازگشته؛ «یک تصادف ساده» که در شرایط خاص تشکیل شده، نشان از جسارت بالای او برای آخر ندادن به تشکیل آثارش است.

این دو فیلم نه‌تنها نمایندگان مهم سینمای ایران در این دوره می باشند، بلکه به نظر می‌رسد در تقابل با هم، دو رویکرد متفاوت به روایت، تشکیل و روبه رو با سینما  را به نمایش می‌گذارند.

تصمیمی تازه برای فرش قرمز؛ خداحافظی با برهنگی و لباس‌های اغراق‌شده

اما با اهمیت ترین خبر این روزهای کن، به‌روزرسانی منشور رسمی جشنواره درمورد کد پوشش هنرمندان است. بر پایه اظهار رسمی سخنگوی جشنواره به هالیوود ریپورتر، از امسال برهنگی کامل و لباس‌های زیاد حجیم و دنباله‌دار (voluminous) به دلایل اخلاقی و اجرایی ممنوع شده‌اند.

در متن رسمی آمده است: «برای مراعات شئونات، برهنگی در هیچ‌یک از فضاهای جشنواره، از جمله فرش قرمز، مجاز نیست. این چنین لباس‌هایی با دنباله‌های بلند که مانع از عبور مهمانان یا نشستن در سالن شوند، مجاز نخواهند می بود.»

برگزارکنندگان پافشاری کرده‌اند که این قوانین زمان‌ها در عمل اجرا می‌شده‌اند و اکنون فقط به‌طور رسمی داخل منشور جشنواره شده‌اند.

چرا این تصمیم گرفته شد؟ مرور چند صحنه جنجالی از سال‌های تازه

طی سال‌های قبل، فرش قرمز کن چندین دفعه به صحنه نمایش لباس‌هایی تبدیل شده می بود که گاه زیاد تر از فیلم‌ها خبرساز می‌شدند. از لباس شفاف بلا حدید در سال ۲۰۲۱ تا ظاهرهای تقریبا برهنه کندال جنر، و یقیناً لباس معروف تمس در اسکار ۲۰۲۳ که همانند ابری سفید، دید مهمانان ردیف پشتی را مسدود کرده می بود.

در سال ۲۰۲۲، زنی در اعتراض به جنگ اوکراین، در میانه فرش قرمز لباس خود را درآورد و با شعارهای نوشته‌شده روی بدنش خبرساز شد. اما احتمالا یکی از پرحاشیه‌ترین لحظات تازه به مراسم گرمی امسال برمی‌گردد؛ جایی که بایانکا سنسوری، همسر کانیه وست، با لباس کاملاً شفاف در انظار ظاهر شد. این اتفاقات عکس العمل‌های گسترده‌ای را در رسانه‌ها و فضای مجازی برانگیخت و به‌حرف های برخی منبع های غیررسمی، محرک مهم برای به‌روزرسانی قوانین کن بوده است.

سخت‌گیری‌هایی که سابقه دارد؛ از ممنوعیت سلفی تا الزام کفش پاشنه‌دار

این نخستین‌بار نیست که کن تصمیماتی در راستای نگه داری فرم و وقار مراسم می‌گیرد. در سال ۲۰۱۵، جشنواره سلفی گرفتن روی فرش قرمز را رفتاری مضحک و زننده توصیف و ممنوع کرد.

در همان سال، چند زن به‌علت نپوشیدن کفش پاشنه‌دار از ورود به سالن نمایش فیلم کارول منع شدند؛ ماجرایی که عکس العمل‌هایی از جمله انتقاد صریح امیلی بلانت را در پی داشت.

کریستن استوارت بعدها با درآوردن کفش‌هایش روی پله‌های قصر جشنواره، به این قوانین نانوشته عیب گرفت.

آیا این قوانین تازه اجرا خواهد شد؟ یا بازهم تبعیض برندها در کار است؟

با وجود قوانین تازه، تا این مدت این سوال نقل است که آیا این محدودیت‌ها برای همه اجرا خواهند شد یا برندهای بزرگ همانند Chopard، L’Oreal و Kering هم چنان آزادی عمل بیشتری برای ستاره‌های دعوتی خود دارند؟

توانایی سال‌های قبل نشان داده که فرش قرمز کن بعضی اوقات بین چهره‌های سینمایی جدا گانه و ستاره‌های برندمحور، خط‌کشی دوگانه‌ای داشته است.

جشنواره کن مدام تلاش کرده بین زیبایی‌شناسی سینمایی و جذابیت رسانه‌ای تعادلی برقرار کند.

اکنون با قوانین تازه‌اش، احتمالا این سوال نقل شود که آیا کن در تلاش است مطلب محتوایی را به ظاهر غالب کند؟ یا این تصمیم فقطً تلاشی برای نگه داری پرستیژ سنتی جشنواره است؟

بیانیه هنرمندان برای حمایتاز غزه

در اولین از جشنواره کن ۲۰۲۵ یک حرکت خلاقی دیگر مورد دقت رسانه‌ها قرار گرفت. بیشتر از ۳۸۰ سینماگر برجسته جهان با انتشار کردن نامه‌ای سرگشاده در روزنامه فرانسوی لیبراسیون، سکوت نسبت به اتفاقات غزه را محکوم کردند.

این نامه با گفتن «در کن، نباید وحشت غزه را نادیده گرفت» و با اشاره‌ به فاطمه حسونه، هنرمند و عکاس ۲۵ ساله اهل غزه که در پی دعوا هوایی ارتش اسرائیل در ماه آوریل کشته شد انتشار شده است. 

در این نامه آمده است: «او یک عکاس جدا گانه فلسطینی می بود که مقصد دعوا مستقیم ارتش اسرائیل قرار گرفت. تنها یک روز بعد از آنکه اظهار شد فیلم سپیده فارسی با گفتن روحت را در دستانت بگیر و راه برو، با بازی او در جشنواره کن به نمایش درمی‌آید. او در اغاز ازدواج می بود.»

در ادامه این نامه پافشاری شده که از زمان حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳، هیچ خبرنگار خارجی اجازه ورود به نوار غزه را نداشته و تا بحال بیشتر از ۲۰۰ خبرنگار در این منطقه به‌طور مستقیم مقصد قرار گرفته و کشته شده‌اند. نویسندگان، فیلمسازان و هنرمندان در غزه، قربانی سرکوب و خشونت می باشند.

از دیگر امضاکنندگان این نامه می‌توان به پدرو آلمودووار، لیلا بختی، کوثر بن‌هنیه، کوستا گاوراس، ژولی دلپی، آلیس دیوپ، زاویه دولان، آدل اکسارچوپولوس، ناداو لاپید، مایک لی، ویگو مورتنسن، لاورا پویترس، روبن اوستلوند، مارک رافالو و یورگوس لانتیموس اشاره کرد.

در این نامه این چنین به سکوت آکادمی اسکار نسبت به بازداشت بلال اشاره شده و آمده است: «بی‌تفاوتی آکادمی خشم تعداد بسیاری از اعضای آن را برانگیخت و این نهاد ناگزیر به عذرخواهی رسمی شد.»

در آخر این نامه آمده است: «ما به گفتن هنرمند و فعال فرهنگی، نمی‌توانیم در برابر جنایات غزه سکوت کنیم. اگر رسالت ما ثبت تاریخ، بازتاب رنج‌ها و روایت حقیقت است، اکنون زمان سکوت نیست. این سکوت شرم‌آور است.»

در هر صورت، فرش قرمز کن ۲۰۲۵ بیشتر از هر زمان فرد دیگر زیر ذره‌بین رسانه‌ها خواهد می بود؛ و احتمالا اولین قدم برای بازتعریف مرز بین هنر و جنجال برداشته شده باشد.