آیا ماده معروف شده در اینترنت واقعا برای مغز موثر است؟_صبح سریع

به نقل از ساینس‌آلرت، «لورن هافست»(Lorne Hofseth) پروفسور مطالعات دانشکده داروسازی در «دانشگاه کارولینای جنوبی»(South Carolina)، مطالعه‌ای در رابطه با این که رنگ‌ها چطور بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارند، انجام می‌دهد. به حرف های وی، ادعاها درمورد «متیلن بلو» دلنشین است و آسان است که به قولهای آن مطمعن کنیم، اما تا به امروز، شواهدی که از مزایای سلامتی آن حمایتکند، زیاد کم است و منفعت گیری از این ماده خارج از حوزه پزشکی خطرات جدی دارد.  

متیلن بلو چیست؟

«متیلن بلو» یک رنگ مصنوعی است که به طور یک پودر سبز تیره وجود دارد و زمان حل شدن در آب، رنگ آبی پررنگی به خود می‌گیرد. دانشمندان اعتقاد دارند که تعداد بسیاری از رنگ‌های مصنوعی که به‌طور گسترده در غذاها و داروها منفعت گیری خواهد شد، می‌توانند عکس العمل‌های ایمنی زیان اور در بدن تشکیل کنند، اما بر خلاف رنگ‌های غذایی رایج، «متیلن بلو» از نفت خام حاصل نمی‌شود و از خانواده‌ای متفاوت از رنگ‌ها به دست می‌آید که به‌گفتن رنگ‌های زیان اور برای سلامتی شناخته نمی‌شوند.

پزشک آلمانی «پاول ارلیخ»(Paul Ehrlich) کاربرد آن را برای رنگ‌آمیزی بافت‌های بیولوژیکی و کشتن انگل مالاریا کشف کرد و به این علت این ماده یکی از نخستین داروهای مصنوعی است که در پزشکی منفعت گیری شده است. این ماده شیمیایی به‌گفتن درمانی برای مالاریا به‌طور گسترده‌ای مورد منفعت گیری قرار نگرفت، چون از نظر تاثییر بخشی از درمان استاندارد آن زمان بهتر نبوده است، اما در دهه ۱۹۳۰، این رنگ کاربرد جدیدی در تست ایمنی شیر خام یا غیر پاستوریزه اشکار کرد. این تست ایمنی اکنون به‌طور عمده منسوخ شده است. با این حال، این تست برای قوت شیمیایی بسیار «متیلن بلو» مقدور می بود.

همین قوت شیمیایی تبدیل کاربرد «متیلن بلو» در برخی از حوزه‌های پزشکی می‌شود. پزشکان از آن برای درمان اختلال خونی نادر موسوم به «مت‌هموگلوبینمی»(methemoglobinemia) منفعت گیری می‌کنند. این ماده با انتقال الکترون، کارکرد هموگلوبین را بازمی‌گرداند. پزشکان این چنین بعضی اوقات از «متیلن بلو» برای درمان اثرات مسمومیت با کربن منوکسید یا مسمومیت‌های ناشی از داروهایی همانند شیمی‌درمانی منفعت گیری می‌کنند. 

متیلن بلو چطور بر مغز تأثیر می‌گذارد؟

«متیلن بلو» می‌تواند از مانع حفاظتی اطراف مغز(سد خونی مغز) عبور کند و داخل آن شود. دانشمندان این چنین دریافته‌اند که این ماده می‌تواند از «میتوکندری‌ها»(mitochondria) که به‌گفتن موتورهای سلولی توصیف خواهد شد، محافظت و حمایتکند. این ماده امکان پذیر به «میتوکندری‌ها» پشتیبانی کند تا انرژی را برای منفعت گیری سلول‌ها تشکیل کنند. به همین دلایل، دانشمندان در حال مطالعه تأثیر «متیلن بلو» بر مغز می باشند.

زیاد تر آنچه درمورد تأثیرات این ماده بر مغز تا بحال شناخته شده است، از مطالعات بر روی موش‌ها و سلول‌های رشد یافته در ظروف آزمایشگاهی ناشی می‌شود. مطالعات بر روی جوندگان این چنین نشان داده‌ است که این ماده می‌تواند از مغز در برابر صدمه ناشی از ضربه مغزی محافظت کند. با این حال، هیچ مطالعه‌ای تا بحال بازدید نکرده است که آیا این ماده می‌تواند مغز انسان‌ها را از صدمه مغزی یا سکته مغزی محافظت کند یا خیر.  

برخی مطالعات در انسان‌ها نشان داده‌ است که «متیلن بلو» امکان پذیر در برخی مسائل مربوط به مغز همانند کنترل درد و اختلالات اعصاب و روان، سودمند باشد. این مطالعات تا بحال کوچک بوده‌اند و این نوشته مشخص می کند که امکان پذیر در شرایط خاص، «متیلن بلو» فوایدی نیز داشته باشد. 

آیا متیلن بلو بی‌خطر است؟ 

«متیلن بلو» در حالت کلی، وقتی که تحت نظارت پزشک مصرف شود، بی‌خطر است، اما این ماده شیمیایی برخی خطرات جدی نیز دارد و امکان پذیر با داروهای پرکاربرد تداخل کند. «متیلن بلو» مانع فعالیت مولکولی با نام «مونوآمین اکسیداز»(monoamine oxidase) می‌شود که ماموریت‌اش تجزیه «سروتونین»(serotonin) در مغز است. تعداد بسیاری از داروهای رایج برای درمان اضطراب و افسردگی هدفشان افزایش سطح «سروتونین» است. مصرف این داروها همراه با «متیلن بلو» می‌تواند تبدیل وضعیتی موسوم به «سندرم سروتونین» شود که امکان پذیر علتاضطراب، ضربان قلب سریع، سفت شدن عضلات و در موارد شدید، تشنج یا حتی مرگ شود.

مصرف این ماده در افرادی که نقص ژنتیکی نادری دارند، می‌تواند تبدیل تخریب سریع سلول‌های قرمز خون شود. این ماده در دوزهای بالا، امکان پذیر سختی خون را بالا ببرد یا علتمشکلات قلبی شود. این چنین برای زنان باردار یا شیرده هم ناسالم محسوب می‌شود، چون امکان پذیر به جنین یا نوزاد صدمه رساند. در کل، دانشمندان به قابلیت‌های دلنشین «متیلن بلو» پی برده‌اند، اما هم چنان آزمایش‌های بزرگ‌تر و طویل‌تر نیاز است تا بدانیم آیا واقعا این ماده مؤثر است یا خیر.